شفافیت و تیرگی معنایی اسامی مرکب زبان فارسی از دیدگاه شناختی

مطالعهٔ ویژگیهای صرفی، نحوی، آوایی و معنایی اسامی مرکب همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است. شفافیت و تیرگی معنایی اسامی مرکب از موضوعاتی است که در حوزهٔ معناشناسی محل مطالعات مختلف است. در پژوهشهای انجام شده انواع اسامی مرکب به لحاظ دارا بودن یا نبودن هستهٔ معنایی، شناسایی و توصیف شدهاند و با استناد به معیار وجود یا نبود هسته، اسامی مرکب به دو گروه اصلی درون مرکز و برون مرکز تقسیم شدهاند. گروه اول دارای هسته و به لحاظ معنایی شفاف اند و گروه دوم فاقد هسته اند و معنای تیره دارند. تا جایی که نگارنده آگاهی دارد، پژوهشهای انجام شده دربارهٔ این واژهها مبتنی بر توصیف صرفی و نحوی و ایجاد تمایز معنایی بین اسامی مرکب است و علت شفافیت و تیرگی این نوع واژه ها به روشنی تبیین نشده است. در این مقاله، با رویکردی شناختی به تبیین شفافیت و تیرگی معنایی اسامی مرکب پرداخته می شود. دستاوردهای نظریهٔ کارین (۱۹۹۷ و ۲۰۰۱) در روانشناسی زبان - که اهداف دیگری را در زمینهٔ تولید و پردازش اسامی مرکب در ذهن گویشوران دنبال می کند - به طور غیرمستقیم برای تبیین شفافیت و تیرگی معنای اسامی مرکب راهگشاست. این مقاله کوششی است نواورانه برای رسیدن به این تبیین.

کلیدواژه ها:

اسلامی مرکب ، شفافیت و تیرگی معنایی ، احصل ترکیب پذیری معنایی ، نظریهٔ کارین