محسن ملوندی - دانشگاه علم و صنعت ایران دانشکده معماری

معنی عام شهر و شهرنشینی در طول تاریخ بشر، معادل مفهوم تمدن است و امروزه، شهرنشینی به شکل زیست غالب بشری در آمده و در آیندهای نه چندان دور، شاید که به تنها شکل زیست انسانها تبدیل شود. از طرفی تمدن میتواند توصیفکنندهی فرهنگ یک جامعه پیچیده و بزرگ یا فقط توصیفکنندهی یک جامعه باشد و فرهنگ امروزه شاید بیشتر از عوامل جغرافیایی و تاریخی و ... عامل تمایز شهرهای جهان و هویت بخشی بهآنها است. انقلاب صنعتی با دگرگونی ساختار شهرها، تغییرات و تحولات شگرفی را در حیات اجتماعی شهر به وجود آورد. این تغییرات در ابتدا منجر به بیثباتی شهرها گشت اما با گذشت زمان شهر به محلی برای حضورزندگی و حیات و تعاملات عالی انسانی تغییر کرد. شهرها با ایجاد مکانهای باکیفیت و تصویر ذهنی مطلوب در افراد به دنبال فرصتی برای رشد و توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی خود شدند. کیفیت مراکزشهری و فضاهای همگانی عاملی تأثیرگذار در ایجاد این تصویر ذهنی و هویت برای شهر شد و امروزه تأمین نشاط و سرزندگی برای این مراکز یکی از دغدغههای اساسی در حوزه مدیریت شهری است و شاخصها و متدولوژیهای ارزیابی میزان شادابی شهرها مانند رتبهبندی واحد سنجش اکونومیست عاملی تأثیر گذارتر درمناسبات بینالمللی و رقابت میان کشورهای توسعهیافته شده است. سوالی که مطرح است این است که آیا سرزندگی زیرمجموعهای از کیفیتهای طراحی شهری است؟ آیا این کیفیات هر یک به صورت مستقل میتوانندموجبات کمال در شهرها را فراهم آورند؟ از سویی بقا و بهبود مشخصههای اجتماعی، اقتصادی و محیطی یک جامعه یادآور مفهوم پایداری است. امروزه توسعه پایدار به عنوان شعار اصلی هزاره سوم مطرح است و درعینحال شهرها موثرترین عامل ایجاد ناپایداری در جهانند. در این مقاله با بررسی شاخصهای توسعه پایدار شهری و تأثیرات روانی و فیزیکی آن بر محیط انسانی وانسانساز سعی در یافتن ارتباط بین این شاخصها و شاخصهای سرزندگی هستیم. آیا سرزندگی و پایداری دو مفهوم جدا از هم اند؟ و یا آیا یک مرکز شهری در صورت عدم پایداری میتواند محیطی سرزنده معادل livable )و یا زیستپذیر( باشد؟

سرزندگی، کیفیت محیط، فضاهای شهری، توسعه پایدار،