الهام عرب پور - کارشناسی ارشد برنامه ریزی توریسم دانشگاه تهران

امروزه مردم در پی رهایی از روزمرگی ها و گذران اوقات فراغت خود به گردشگری روی آورده اند و انواع گوناگون فعالیت گردشگران با انگیزه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی آن ها آمیخته است و توریسم به یکی از پر درآمدترین فعالیت های اقتصادی تبدیل شده است. گردشگری به عنوان نوعی کاربری و همچنین صنعتی بالنده روزبه روز اهمیت بیشتری می یابد و در حال رشد و بسط شتابان است. در واقع این قرن را باید عصر صنعت گردشگری نام نهاد، زیرا زیرساخت های فناوری، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایجاد شده در قرن بیست و یکم، یک واقعیت اجتناب ناپذیر در رفتار و عمل انسان برای ارضای روح کنجکاوی او خواهد بود. گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی می تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی باشد. به خصوص در زمانی که سود فعالیت های دیگر بخش های اقتصادی در حال کاهش باشد، جایگزین مناسبی برای آن ها و راهبردی برای توسعه است به گونه ای که اقتصاددانان آن را صادرات نامریی نام نهاده اند، چرخه مالی عظیمی که به طور غیرمستقیم در طول محور صنعت گردشگری می چرخد، به مراتب مهم تر از درآمدهای مستقیم بر اقتصاد جهانی تاثیرگذار است. یکی از انواع گردشگری که پیوند میان گردشگری و طبیعت را بیان می کند اکوتوریسم است. حضور گردشگران در طبیعت موجب بروز بحران های زیست محیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع شده است و برای رسیدن به اکوتوریسم موفق باید از رهگذر توسعه پایدارعبور کرد و این موضوع نقش برنامه ریزان را بیش از پیش مهم نموده است چرا که آن ها هستند که می توانند مناطق را به جهت پایداری سوق دهند. این مقاله بر توسعه پایدار گردشگری تاکید دارد. در این دیدگاه توسعه گردشگری با استفاده از منابع موجود به گونه ای است که ضمن پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ضوابط قانونی جامعه و انتظارات گردشگران بتوان وحدت و یکپارچگی، هویت فرهنگی، سلامت محیط زیست، تعادل اقتصادی و رفاه مردم محلی را تعیین کرد. این مقاله ضمن تحلیل وضعیت گردشگری در ایران به جایگاه برنامه ریزی گردشگری در توسعه پایدار و اثرات گوناگون آن می پردازد. روش تحقیق، روش اسنادی است و به همین منظوراز منابع موجود از جمله کتاب ها، مقالات و نشریات وپژوهش های صورت گرفته در این حوزه استفاده شده است.

اکوتوریسم، برنامه ریزی ، گردشگری، توسعه پایدار