فرهاد قدرتی نیاری - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه باهنر کرمان
روح الله عبدالشاهی - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه باهنر کرمان
قاسم محمدی نژاد - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه باهنر کرمان

به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام گندم نان در شرایط دیم و آبیاری، 40 ‏رقم گندم نان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان در 3 ‏سال (سال های 90 ‏- 1388 ‏) مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از انجام تجزیه واریانس ساده در 6 محیط و تجزیه بارتلت اقدام به تجزیه واریانس مرکب در سه سال انجام گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد اثر متقابل رقم × ‏سال × شرایط محیطی در سطح یک در صد معنی دار است، که نشان دهنده یکسان نبودن عکس العمل ارقام به محیط های مختلف است . بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. در این بررسی با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ فی محیط از تجزیه پایداری ژنوتیپ های برتر استفاده شد. ارقام شیراز و روشن به ترتیب با میانگین عملکرد 4/65 ‏و 4/27 ‏تن در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. بر اساس روش های واریانس محیطی و ضریب تغییرات محیطی ارقام استار، آذر 2 ‏، چمران و شاه پسند به عنوان ارقام پایدار شناسایی شدند. بر اساس آمار.های تیپ دو، اکوالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا ارقام الموت، کویر و امید به ترتیب دارای کمترین اکوالانس و واریانس پایداری به عنوان پایدارترین ارقام شناخته شدند. بر اساس آماره پایداری ضریب تبیین، ارقام الوند، الموت و شیراز با ضریب تبیین بالاتر، پایدارتر از بقیه بودند. بر اساس روش واریانس انحرفات از رگرسیون و ضریب ‏رگرسیون ارقام روشن، پیشتاز و بهار با داشتن ضریب رگرسون نزدیک یک و انحراف از رگرسیون نزدیک به صفر و عملکرد بالاتر از میانگین کل ارقام جزو ارقام پایدار محسوب می شوند.

گندم نان، تنش خشکی، عملکرد دانه، آماره ‏های پایداری