مریم نوروزی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود رایینی سرجاز - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علی شاهنظری - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علی قدمی فیروز آبادی - دانشجوی دکترا، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

با توجه به تغییرات اقلیمی سال های اخیر و کاهش و پراکنش ناهمگن بارندگی، و پیآمد آن کم آبی و محدودیت منابع آب و ضرورت افزایش کارایی مصرف آب آبیاری، لازم است ارقامی از گیاهان که به خشکی متحمل تر باشند، انتخاب شوند. در این راستا کشت ارقام گیاهانی که توان گسترش ریشه ها را در حجم بیشتری از خاک دارند، ضروری است. چون محملکرد و شادابی گیاه تابعی از الگوی پراکنش ریشه است. با توسعه سامانه ریشه در توده خاک، جذب آب و مواد نحذایی برای رشد گیاه فراهم می شود و گیاه می تواند بهتر رشد و نمو کند. از آنجائیکه مدیریت آب آبیاری از مهمترین عوامل موثر بر الگوی رفتاری خصوصیات ریشه است، لذا پژوهشی با هدف بررسی الگوی رشد ریشه های گیاه آفتابگردان و اندام های رویشی آن با استفاده از روش کم آبیاری صورت گرفت. این پژوهش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 ‏تیمار و 3 ‏تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل فاکتوریل کم آبیاری تنظیم شده و کم آبیاری ناقص ریشه 59 ‏، 75 ‏و 100 ‏درصد نیاز آبی گیاه بود. تیمار 100 درصد نیاز آبی به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. یافته های این پژوهش نشان دادکه با افزایش تنش آبی، طول و وزن تر و مساحت ریشه کاهش یافت و تعداد ریشه فرعی و نسبت وزن خشک ریشه به شاخه گیاه افزایش پیدا نمود، همچنین سطح برگ نیز در اثر تنش کم آبی کاهش یافت. در ضمن با توجه به نتایج بدست آمده، می توان 75 ‏درصد نیاز آبی گیاه را به عنوان بهترین سطح تنش به کار برد

آفتابگردان،کم آبیاری،مساحت ریشه،نسبت وزن خشک ریشه به ساقه