پونه رمضانی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه قم
علی مشهدی - استاد یار و عضو هیات علمی گروه حقوق و بین الملل دانشکده حقوق دانشگاه قم

سازمان های مردم نهاد یا سمن یا ان جی او به اشکال و انحای مختلف در سراسر جهان استفاده می شود و با توجه به نوع استراتژی استفاده شده در آن ، به انواع گوناگون سازمان ها اشاره می کند. سازمان مردم نهاد، در کلیترین معنایش، به سازمانی اشاره می کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی شود، اما نقش بسیار مهمی بهعنوان واسطه بین فرد فرد مردم اتم های اجتماع و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می کند. این گونه سازمان ها به ویژه در ارتباط با حقوق شهروندی تاثیر بسزایی بر حمایت از حقوق شهروندان داشته اند و با حمایت های خود موجب شناسایی آنها و در نیتجه برطرف شدن آن از سوی نهاد های بین المللی شده اند. وقتی تحقق می یابد که همه افراد یک جامعه از کلیه حقوق مدنی و سیاسی برخوردار باشند و همچنین به فرصت های مورد نظرشهروندی مقوله زندگی از حیث اقتصادی و اجتماعی دسترسی آسان داشته باشند. ضمن اینکه شهروندان به عنوان اعضای یک جامعه در حوزه های مختلف مشارکت داشته و در برابر حقوقی که دارند، مسئولیت هایی را نیز در راستای اداره بهتر جامعه و ایجاد نظم بر عهده میگیرند، و شناخت این حقوق و تکالیف نقش مؤثری در ارتقاء شهروندی و ایجاد جامعه ای بر اساس نظم و عدالت دارد. در این میان سازمان های غیردولتی از مهمترین و موثرترین نهادهای جامعه مدنی به شمار می آیند. به ویژه در طول سه دهه گذشته این شخصیت های غیرانتفاعی که اعضای آن شهروند یا اجتماعی از شهروندان یک یا چند کشور هستند که نوع فعالیت شان برحسب خواست جمعی اعضای آن در پاسخ به احتیاجات اعضای جامعه یا جوامعی که سازمان مذکور با آن همکاری می کند تعیین می شود، در جهت تضمین حقوق بشر مطرح و در راستای اسناد بین المللی گام های بلندی برداشته اند. مقاله پیشرو مبتنی بر نقش سازمانهای مردم نهاد و موفقیت یا عدم موفقیت آنان در ارتقای حقوق شهروندی است. روش تحقیق مبتنی بر اسناد مکتوب بوده، از این رو گردآوری اطلاعات مبتنی بر روش کتابخانه ای است و تجزیه تحلیل داده ها توصیفی، تحلیلی، استدلالی، استنتاجی است. بررسی نقش سازمان های بین المللی غیردولتی در ارتقای حقوق شهروندی در کشورهای جهان سوم به خصوص ایران هدف این نوشتار است. منتج نوشتار پیشرو مبتنی بر عدم کارایی لازم سازمان های مردم نهاد در ارتقای حقوق شهروندی در ایران و ضعف موجود در ان جی او های مذکور است.

سازمانهای مردمی نهاد، سازمان های غیر دولتی، حقوق بشر، حقوق شهروندی