ارزیابی شاخص های طراحی سد بوستان در کنترل و مدیریت سیلاببه کمک مدلHEC-HMS

سیلابها یک خطر طبیعی و جزء جدایی ناپذیر زندگی انسانها هستند که در هر زمانی رخ می دهد. بی تردید مهمترین علت وقوعسیلهای کشور، بارش در حوضه آبریز مناطق سیل گرفته و بالادست آنها می باشد.روشهای کنترل سیل شامل اقدامات سازه ای واقدامات غیر سازه ای (مدیریتی) می باشد.احداث سدها یکی از روشهای سازه ای می باشد که نقش مهمی در کنترل سیل دارد. دراین تحقیق روند پروژه کنترل سیل توسط سد بوستان واقع بررودخانه گرگانرود در محیط نرم افزار HEC-HMSصورت پذیرفته و باتعیین شاخصهای هیدرولیکی تعیین کننده روندیابی جریان، مشخصات فنی طراحی سد ،سرریز و خروجی سد مدل اجرا گردید. برایمحاسبه هیدروگرافهای سیلاب با دوره بازگشتهای مختلف رودخانه از نرم افزار HYFRANو توزیعهای آماری و با کمکهیدروگرافهای واحد مصنوعی حوضه استفاده شده است. مدل برای دو حالت سدها، وقتی مخازن در تراز نرمال و دیگری وقتی کهمخازن در تراز حداقل قرار دارندو برای دو حالت باز بودن دریچه های تحتانی و بسته بودن دریچه های تحتانی سدها مورد بررسی قرارگرفت و مشاهده گردید در حالتی که مخزن در تراز حداقل قرار دارد، سد قادر است سیلاب های تا دوره بازگشت 1000ساله را بهطور کامل محار نموده و مقادیر پیک سیلاب را کاهش داده و حجم عظیمی از سیلاب را ذخیره نماید و شرایط کاملا امنی را برایساکنان پایین دست و اراضی کشاورزی حاشیه رودخانه ها ایجاد نماید. برای حالت مخزن در تراز نرمال نیز سد سیلابهای تا دورهبازگشت 50ساله را در به طور کامل و شرایط امن پاین دست کنترل نموده و برای دوره بازگشتهای بیشترتا 500ساله نیز پیکسیلاب را کاهش داده و با تاخیر در زمان پیک، مدت زمان بیشتری جهت هشدار و تخلیه پایین دست فراهم نماید. همچنین درتمامی حالات و برای تمامی دوره بازگشتهای محاسباتی شامل 10،50 ، 100 ، 500و 1000ساله پایداری سدها حفظ شده است وفقط در حالت مخزن سد در تراز نرمال و بسته بودن دریچه های تحتانی، برای سیلاب 1000ساله فرایند آبگذری از تاج سد و پدیدهشکست سد رخ می دهد

کلیدواژه ها:

شاخص های طراحی ، گرگانرود ، شکست سد ، هیدروگراف سیلاب ، هیدروگراف واحد