رخساره تقوی - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه آزاد شوشتر
شقایق افشین - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه آزاد شوشتر
نازنین حیدری - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه آزاد شوشتر

مساجد به عنوان اماکن اتصال انسان به خداوند، نقش بسیار پررنگی در اسلام و فهم و درک انسان مسلمان از پروردگار خود داشته اند. بدون شک، ارتباط میان خدا و انسان، استعاری و از جنس ایهام است و این ایهام در سرتاسر تاریخ حکمت و هنر اسلامی متبلور بوده است. بینش اسلامی در قالب، رمز فرم و هندسه به نمایش درمی آید و تزیینات، نقش بی بدیلی در بیان احساس و دیدگاه هنرمند مسلمان در مساجد ایرانی داشته است. معمار سالکی است که با رشد معنوی و کسب فضایل اخلاقی، ابزار توسعه ی فیض الهی را در کالبد جهان مادی ممکن می سازد و با کسب شناخت حقیقی از جهان هستی ،به مرتبه فنای فی الله رسیده، جریان حکمت الهی را در وجود خویش بازپروری می نمایند. در این مقاله سعی گردیده که ضمن بررسی تاریخ و جایگاه هنر اسلامی و تزیینات در تاریخ مساجد ایرانی، با روشی تاریخی-تحلیلی به سوالاتی نظیر جایگاه حکمت در معماری اسلامی و مشخصا در تزیینات اسلامی مساجد پاسخ داده می شود. در کنار آن، از روش مطالعات کتابخانه ای در کنار بازدیدهای میدانی و مصورسازی موضوع استفاده گردیده است. در مقاله حاضر، دوره صفوی به عنوان بستر مطالعه انتخاب گردید و مسجد شیخ لطف الله به عنوان نمونه یکی از مساجد آن دوره موردبررسی قرارگرفته و تلاش گردید ضمن مطالعه تاریخی این مساجد، بازتعریفی از نقش حکمت اسلامی در تزیینات گاها متفاوت در فرم و شکل این مسجد ارائه گردد.

حکمت اسلامی، معماری صفوی، تزیینات، مسجد، هنراسلامی