پورمند قربانی سی سخت - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه علم و صنعت ایران

پژوهشهای بسیاری به کندکاو پیرامون حیاط مرکزی ایران پرداخته اند و این الگو را به عنوان آموزه ای از معماری سنتی با تعدیل های لازم مناسب طراحی ساختمانهای کنونی می دانند. در زمینه تعاملات روحی- روانی مخاطبین با این الگویمعماری ایران نیاز به تحقیقات علمی و مدون وجود دارد. این تحقیق به بررسی و تحلیل نظم ساختاری موجود در الگوی حیاط مرکزی ایران زمینه ساز تعاملات مثبت روحی و روانی مخاطبین با این الگوی معماری می پردازد. شیوه تحقیق در این مقاله روش استدلال منطقی و روش توصیفی، تحلیلی است. ضمن مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، بیانی تحلیلی ازمورد مطالعه بر مبنای چارچوب نظری خاص تحقیق ارائه می شود. در چارچوب نظری تحقیق از نظریات اکولوژیک ادراک 1 و نظریات کریستوفر الکساندر 2 و نیکلاس سالینگروس 3 در مورد شاخص های ادراک ناظر از نظم ساختاری معماری استفاده شده است. همچنین در بررسی موردی، حیاط مرکزی خانه طباطبایی کاشان مورد تحلیل قرار می گیرد. نتایج پژوهش در دو بخش قابل ذکر است: اولا در ساختار کالبدی- فضایی حیاط مرکزی با ایجاد محصوریت و همچنین با کمک محوربندی فضایی، بهره گیری مناسب از عناصر طبیعت و با خلق زیبایی های فرمی و نمادین جداره ها زمینهسازی مناسب جهت امنیت روانی، آرامش روحی و تامل و اندیشه مخاطب فراهم شده است. ثانیا جداره های حیاط مرکزی ایران مطابق فرایندهای نظم دهی ذاتی ذهن انسان رفتار می کنند. نظم در مقیاس کلان، مقیاس خرد، مقیاس های میانی، درهم تنیدگی اجزاء و سلسله مراتب مقیاس بندی به نحو مطلوب تامین شده است. همچنین در سنجش کمیتهای متناظر با شاخصهای ادراک ناظر از ساختمان اعداد بدست آمده مطلوب ارزیابی می شود.

حیاط مرکزی ایران، آسایش روحی- روانی، ادراک، نظم ساختاری، مقیاس، سالینگروس