معماری پایدار در مناطق کوهستانی ایران

عدم توجه به بنیادهای پایداری معماری سنتی ایران، پیکری فرسوده و ناپایدار از بافت شهری به جای گذاشته است.درراستای معماری سنتی می توان با به روز نمودن معماری با استفاده از تکنولوژی موجود برای رسیدن به محیط مسکونیپایدار تلاش نمود. با وجود شرایط سخت اقلیمی و عدم برخورداری از امکانات و تکنولوژی امروزی ، معماران سنتی با نبوغ و خلاقیت خود توانستند از گزند دشواری های موجود رهایی یابند. مقابله با گرمای هوا و طوفان های شدید و پر گرد وغبار در دشت های فلات مرکزی و سرمای کشنده و طاقت فرسا در مناطق کوهستانی برفگیر ، اگرچه امروزه با بهکارگیری تجهیزات و تأسیسات پیشرفته و انواع مصالح نوین ساختمانی امکان پذیر است ، لیکن در معماری سنتی و اقلیمی ایران تجربه و هوشمندی معماران و بهره گیری از ترفندهای معمارانه تنها راهکار کارآمد و موثر برای دستیابی بهمعماری پایدار و همساز با اقلیم بوده است. هم راستا با سایر دانشمندان، معماران نیز برای زندگی مطلوب و ساختمان های مطلوب تلاش کرده اند. بدیهی است کهزندگی، کار، تفریح، استراحت و ... همه و همه فعالیت هایی می باشند که در فضاهای طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته و از آن جا که نقاط قوت و ضعف یک ساختمان بر زیست بوم جهان تاثیر مستقیم خواهد داشت، بنابراین وظیفه -ای بس حساس بر عهده معماران می باشد. کاربرد مفاهیم پایداری در معماری، مبحثی تازه را به نام معماری پایدار، معماری اکولوژیکی، معماری سبز و معماری زیست محیطی باز کرده است که همگی این ها دارای مفهمومی یکسانی هستند و بر معماری سازگار با محیط زیست دلالت دارند. با جمع بندی نظرات و ایده های اکثر نظریه پردازان می توان گفت معماری پایدار در واقع زیر مجموعه طراحی پایدار- - - است. معماری پایدار شامل سه مرحله می باشد: 1 صرفه جویی در منابع 2 طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی 3 طراحی برای انسان.نگاهی به معماری بومی مناطق مختلف ایران حاکی از تدبیر و درایتی است که پیشینیان ما در انتخاب مصالح، انتخاب فرم بنا، جهت گیری ساختمان و ... به کار برده و توانسته اند با به کار گیری حداقل امکانات، مناسب ترین شرایط زیستیرا فراهم آورده و با غلبه بر شرایط نامساعد اقلیمی و محیطی، اصول و بنیان های طراحی پایدار، که امروزه مد نظر معماران و شهرسازان می باشد، را برآورده سازند. با این نگرش در مقاله حاضر اورامان و روستای پالنگان در استانکردستان، به عنوان نمونه ای از الگوهای همساز با اقلیم در منطقه کوهستانی و سردسیر ایران مورد بررسی قرار اده و با مروری بر مفهوم پایداری و معماری پایدار، پس از بیان نیازهای اقلیمی مکان های مذکور، ویژگی های بومی ساخت و ساز در آن ها را استخراج و دسته بندی می کنیم. دستیابی به رموز پایدار و ماندگاری در این نمونه، می تواند به عنوان الگویی موفق در معماری اقلیم سرد و کوهستانی کشورمان به کار گرفته شود.

کلیدواژه ها:

معماری پایدار ، انرژی ، معماری اقلیم سرد