مهرنوش میرزایی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین
فرزاد کرم پور - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر

خرما Phoenix dactylifera L. با سطح زیر کاشت 218000 هکتار، یکی از محصولات باغی پر ارزش ایران است که درآمدزایی و اشتغال اغلب ساکنین استان های جنوبی ک شور به آن وابسته است . در سالهای اخیر، آفات و بیماری ها بویژه پژمردگی و خشکیدگی خوشه موجب خسارات هنگفتی به بهره برداران و اقتصاد نواحی خرماخیز کشور شده اند . در برخی نواحی از جمله کرمان، هرمزگان و بوشهر، خسارت ناشی از این عوامل تا %85 موجب کاهش محصول خرما شده اند ) 12 و 5 و ).3 برخی عوامل غیر زنده محیطی مانند تنش های ناشی از افت ناگهانی رطوبت نسبی، بادهای گرم و خشک، نارسایی در آبیاری، تغذیه نامناسب درختان و همچنین عوامل زنده از جمله برخی قارچ های زهرابه ساز ) ) Toxigenic fungi به عنوان عوامل اولیه و ثانویه در این عوارض موثر می باشند، اما تاکنون نقش عوامل پروکاریوتیک، ویروسها و ویروئیدها در این عارضه به اثبات نرسیده است 19) و 18 و 17 و 14 و 13 و ).12 دراین تحقیق میدانی ، نقش عوامل مدیریتی و ویژگی های درختان خرما از دیدگاه اقتصادی بر شدت این عوارض ارزیابی گردید . ابتدا 50 باغ خرما به صورت تصادفی برگزیده شد و با تکمیل پرسشنامه هایی در محل باغ حاوی بیش از یکصد آیتم ، نقش تک تک عوامل مدیریتی بر شدت این پدیده ها ، با استفاده از آنالیز فاکتور و تخمین یک مدل خطی - لگاریتمی، بررسی گرد ید . داده های خام با استفاده از نرم افزار آماری SPSS ارزیابی و برای پیشگیری از همخطی شدید بین داده ها، از متغیر های مورد مطالعه تک تک رگرسیون گرفته و فراوانی متغیر های مدیریتی در بین بهره برداران ارزیابی شد . همچنین تخمین تابع شدت عوارض به روش کاب - داگلاس برآورد گردید . نتایج نشان داد که فاکتورهای آبیاری، انبو هی آفات و بیماری ها، سامانه کاشت، رقم خرما و وزش بادهای داغ تابستانه رابطه ای مستقیم و زمان رسیدگی میوه، ارتفاع درختان، انجام عملیات باغبانی مانند هرس،حذف بقایای آلوده، تنک کردن میوه، تغذیه و شرایط فیزیکی خاک رابطه ای معکوس با شدت آلودگی ها دارد .

آفات و بیماریهای خرما، آنالیز فاکتور، ابزارهای مدیریتی نخلستان و رگرسیون چند متغیره