بهزاد نظری - شرکت عملیات اکتشاف نفت -اداره ژئوفیزیک
سید هاشم طباطبایی - شرکت ملی نفت-ایران - اداره ژئوفیزیک

به دنبال برسی های اکتشافی نفت در ایران مرکزی در سال ١٩٦٦ شرکت فرانسوی CGG منطقه مذکور را زیر پوشش عملیات لرزه نگاری قرارداده و در پی نتایج آن چاه اکتشافی زواره یک (za-1) تا عمق حدود ٣٩٠٠ متری حفر گردید، اما هدف اکتشافی نفت که رسیدن به سازند قم در منطقه بود، برآورده نگردید(شکل ١ ) . در تحقیق حاضر سعی بر آن گردیده تا با بررسی زمین شناسی منطقه ایران مرکزی و پیگیری عوامل زمین شناسی منطقه به لحاظ ذخیره هیدروکربوری بررسی گردد و سپس با بررسیهای ژئوفیزیکی ، ساختارهای زمین شناسی مناسب جهت اکتشاف شناسایی و محل مناسبی جهت حفاری پیشنهاد گردد. بدین منظور در ابتدا زمین شناسی منطقه زواره‐ اردستان تحت شناسایی قرار گرفته و افق های هیدروکربوری مربوطه مشخص گردید ، سپس شناخت ساختمان ناحیه با روشهای ژئوفیزیکی انجام و تعبیر و تفسیر شده است. در اینجا سازند قم (Qom formation) به عنوان افق مخزن هیدروکربوری که شرایط نفت دهی لازم را دارد معرفی شده است. پس از آن با دردست داشتن اطلاعات خام گرانی سنجی و مغناطیس سنجی در ایران مرکزی و زواره‐ ارستان و استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری نظیر surfer ٦,٠, topo ٦,٠ و انجام تصحیحات مربوطه ساختارهای زمین شناسی مناسب جهت اکتشاف نفت تشخیص داده شده است که مشتمل بر سه تاقدیس A,B,C میباشند و موقعیت چاه زواره یک با توجه به مختصات آن بر روی نقشه های آنومالی بوگر به تصویر کشیده شده و به این نتیجه رسیده ایم که چاه مربوطه در یال تاقدیس زواره حفر گردیده و به لحاظ محل در جای مناسبی قرار ندارد(شکل ٢). در این پژوهش تاقدیس C برای حفاری اکتشافی پیشنهاد گردیده است . در اینجا تعیین موقعیت دقیق چاه زواره از نظر وضع ساختمانی به اطلاعات حاصل از لرزه نگاری منوط گردیده است. ‐ سپس با توجه به اطلاعات لرزه نگاری ناحیه مربوطه ، اطلاعات خام لرزه نگاری خط ٧٨١٣٣ اردستان که از محل چاه زواره یک نیز می گذرد با نرم افزار پردازشی promax پردازش گردیده و سپس موقعیت چاه برروی خط و مقطع لرزه نگاری مربوطه منعکس گردیده است(شکل ٣). - در نهایت با توجه به نتایج حاصله ، تاقدیس زواره (A) بر روی مقطع لرزه نگاری مربوطه مشخص گردیده و موقعیت چاه زواره یک که بر روی یال تاقدیس قرار دارد و تنها در تشکیلات قرمز فوقانی حفر گردیده را مشخص نموده و تأکید مجددی بر نامناسب بودن محل آن شده است و در ادامه پیشنهاد بر ادامه عملیات ثقل سنجی و مغناطیسی سنجی با روش فشرده تر و لرزه نگاری سه بعدی و روشهای تکمیلی مگنتوتلوریک داده شده است تا موقعیت جدید چاه با دقت بیشتری تعیین گردد.