سیداسماعیل قافله باشی - عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی قزوین
ناصر کاظم خانلو - استادیار دانشگاه پیام نور همدان
زهراسادات نظری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی قزوین

تاکنون شعر و شخصیت حافظ از جنبه های گوناگون به رشته تحریر کشیده شده است اما گویی باز گفته های بسیاراست و باید برای گفتنشان بیشتر و بیشتر نوشت. حافظ تنها شاعر فارسی زبان است که در طول 700 سال گذشتهعارف و عامی را به خود مشغول کرده است.عرفان و تصوف اسلامی در کنار همه خدماتی که به جامعه بشری کرده است ظرفیت های ادبیات فارسی را نیز بالابرده است حتی در جاهایی که انحرافاتی در تصوف بوده است و شعرا و نویسندگان ادب فارسی قصد نقد صوفی وصوفی نمایان را داشته اند، آن هم موجب آفرینش آثاری گرانبها شده است. نقد رند و صوفی هم مختص حافظ نیستو از همان ابتدا بزرگان این مکتب انحرافات و بدعت ها را گوشزد و سعی کرده اند مرز صوفی، متصوف و مستصوف رابه خوبی مشخص کنند.صوفی از نظر حافظ مطرود است چون جهان بینی والای عرفانی را در نیافته و رند شخصیتی مقبول. حافظهنرمندانه مفهوم رندی را به کلی متحول نموده و به آن بار مثبت و ارزشمندی بخشیده تا آنجا که از آن مکتب ومذهب ساخته است. صوفی از زبان شاعر شیرین سخنی چون حافظ که به صورت رندانه و گاهی صریح و در پاره ییموارد هم این نقد به مذمت و دشنام گویی می انجامد و اظهار تنفر عمیق خواجه شیراز را به همراه دارد.مقاله ی حاضر است تحقیقی است پیرامون تقابل شخصیت رند و صوفی در دیوان حافظ شیرازیما در این پژوهش برآنیم اوضاع اجتماعی زمان حافظ و علل گرایش وی به رندی و همچنین علت انزجار وی را ازصوفیان همراه با شواهدی بررسی کنیم.

رند- صوفی – حافظ – ریا – شعر فارسی