مریم قبله - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
علی اصغر جعفرزاده - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
مجید پیشنماز احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جی ای اس و سنجش از دور، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

بارش از عوامل مهم در تشکیل خاک و مدیریت انواع پروژه های کشاورزی و صنعتی میباشد که تغییرات الگوی پراکنش و میزان آن به ویژه در روند کاهشی آن می تواند اثرات عمده و غیر قابل جبرانی در وضعیت خاک ها و نیز کیفیت و دقت پروژهها داشته باشد و در نهایت به برنامه های اجرایی منطقه لطمه بزند. از سوی دیگر در راستای مباحث تغییر اقلیم که در سراسر جهان مطرح می باشد، بررسی عامل بارش بعنوان یک فاکتور بسیار تغییرپذیر و تأثیرگذار در هر منطقه، در اولویت قرار دارد . در این تحقیق توزیع زمانی و مکانی بارش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور، با استفاده از داده های ماهانه 28 ایستگاه سینوپتیک در اطراف حوضه آبریز دریاچه ارومیه طی 10 سال (1384 -1393) به تجزیه و تحلیل بارش های فصلی و سالیانه پرداخته شد. بررسی تحلیل حاضر نشان میدهد که توزیع رخداد بارش در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به صورت یک پدیدهی عمومی که در همه جای حوضه بطور یکسان رخ دهد نبوده بلکه در تعدادی از ایستگاه ها میزان بارش شدید و در برخی میزان بارش کم رخ میدهد. دلیل این موضوع به شرایط و ویژگیهای اقلیمی حوضه و همچنین شرایط توپوگرافی محل ایستگاه ها برمیگردد. بدین منظور که بیشترین میزان بارش سالیانه (1384 - 1393) در شمال و جنوب حوضه مشاهده میشود که 33/29 درصد از منطقه را به خود پوشش داده است و در قسمت مرکز (دریاچه ارومیه) تغییرات وسیعی از بارش (کم تا زیاد) مشاهده میشود به عبارت دیگر دریاچه ارومیه تحت تاثیر بارش مناطق اطراف باشد. همچنین با توجه به نمودار توزیع زمانی میانگین بارش سال های 1384 - 1393 ( 10 ساله) بیشترین میزان بارش در سال 1385 و کمترین میزان بارش در سال 1387 رخ داده است. همچنین شدیدترین خشک سالی ها به ترتیب در سال های 1387 ، 1388 ، 1389 در مناطق اطراف حوضه دریاچه ارومیه به وقوع پیوسته است.

ایستگاه سینوپتیک، بارش، توزیع زمانی و مکانی، حوضه آبریز دریاچه ارومیه، سیستم اطلاعات جغرافیایی