هادی نیری - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان
بهرام چاره خواه - دانشجوی کارشناس ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان
محمدرضا کرمی - استادیار، دانشگاه پیام نور سقز

استان کردستان با داشتن ارتفاعات متعدد و بارندگی های نسبتاً خوب، از نقاط سردسیر کشور نیز بشمار میرود. یکی از مخاطرات تهدیدکننده مردم نواحی کوهستانی و ازجمله استان کردستان، بهمن برفی است. این مقاله باهدف پهنهبندی این نواحی در استان کردستان تهیه و تدوین شده است برای رسیدن به این هدف ابتدا از گذرگاه های بهمن خیزی که قبلاً توسط اداره راه و شهرسازی به عنوان مخاطره اعلام شده بود، بازدید میدانی به عمل آمد و مختصات آن ها برداشت گردید. معیارهای مهم زمینی را که در ترکیب باهم نقش بسزایی در وقوع بهمن دارند، شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، تحدب و تقعر، فاصله از جاده و کاربری اراضی انتخاب شدند. با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه های رستری کلاس- های کم خطر، خطر متوسط، خطرناک و بسیار خطرناک برای هرکدام از معیارها تهیه و پهنه بندی شد. مقایسه زوجی بر روی معیارهای ثابت زمینی انجام گرفت و وزن آن ها به دست آمد. وزن به دست آمده برای همپوشانی لایهها با روش سلسله مراتبی بکار رفت و نقشه حاصل از این مدل به مناطق کم خطر، خطر متوسط، خطرناک و بسیار خطرناک پهنه بندی گردید. نقشه حاصل از فرایند تحلیل سلسله مراتبی با دامنه های بازدید شده همپوشانی شد. نتایج نشان داد که مدل بکار رفته از صحت بالایی برخوردار است و نقاط بازدید شده در داخل مناطق بسیار پرخطر و پرخطر قرار گرفتند. بر اساس نقشه حاصل از فرایند تحلیل سلسله مراتبی 13 دامنه از 30 دامنه بازدید شده در منطقه بسیار پرخطر قرار گرفتند و 17 دامنه در منطقه پرخطر واقع شدند. همچنین با توجه به نقشه حاصل از فرایند سلسله مراتبی، از کل مساحت استان کردستان حدود 1049/7 کیلومترمربع آن در منطقه کم خطر، 11392 کیلومترمربع در منطقه با خطر متوسط و 14341 کیلومترمربع در منطقه پرخطر و 2009/1 کیلومترمربع در منطقه بسیار پرخطر واقع شدند. نتایج نشان می دهد که فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای پهنه بندی مناطق خطر بهمن مفید است.

استان کردستان، بهمن برفی، مخاطره ژئومورفولوژی، سلسله مراتبی