مهدی ایلیات - دانشجوی کارشناسی ارشد، مهندسی اکتشاف نفت، دانشگاه سمنان، دانشکده نفت
علی چهرازی - شرکت نفت فلات قاره ایران

در مخازن کربناته به دلیل پایین بودن تخلخل نقش شکستگی های موجود در میدان بسیار حیاتی می باشد. شکستگی های باز مسیرهای تراوائی را تشکیل می دهند و امکان تولید نفت در زون های مخزنی را میسر کرده و باید در مدل سازی مخزن مد نظر قرار گیرند. بدین ترتیب تعیین خصوصیات شکستگی ها همچون تراکم و نحوه گسترش آن ها در میدان، جهت شیب، امتداد و میزان بازشدگی دهانه آن ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از روش های تعیین پارامترهای مذکور پردازش و تفسیر نگارهای تصویری است. بدین ترتیب هدف از تفسیر نگارهای تصویری مشخص کردن ویژگی های سازند جهت کمک به زمین شناس در مطالعات زمین شناسی مخزن و کمک به مهندسی نفت در ارزیابی سازند، مشخص کردن وجود مسیرهای تراوائی، موانع تراوائی و محاسبه بخش خالص نفت ده (Net Pay) می باشد. هم چنین از این نمودار در طراحی تکمیل چاه ها نظیر مشبک کاری و شکافت هیدرولیکی (Hydraulic Fracturing) کمک گرفته می شود. با بررسی و تفسیر نگارهای تصویری در دو چاه از میدان مورد مطالعه انواع شکستگی های باز، بسته و پر شده همراه با سایر پدیده های زمین شناسی همچون تعیین استیلولیت ها، گسل، تعیین مرز لایه-ها، لامیناسیون و سطح فرسایش مشخص شدند. روند شکستگی های ناشی از حفاری موازی با تنش افقی بیشینه است و هم روند با شکستگی های طبیعی مشاهده شده تشخیص داده شده است. از طرف دیگر نیز امتداد گسل های نرمال محلی نیز شمال غرب جنوب شرق می باشد و روند تنش افقی بیشینه در این نوع گسلش در راستای گسل است. با توجه به اینکه روند میانگین شکستگی های طبیعی، شکستگی های ناشی از حفاری و روند گسل های محلی با یکدیگر مشابه هستند می توان پیشنهاد داد که منشا شکستگی ها ارتباط نزدیکی با گسل های نرمال محلی دارد. به بیان بهتر به منشا تکتونیکی شکستگی ها اشاره دارد. تکتونیکی بودن شکستگی ها بدان معناست که شکستگی ها از لحاظ روند و توزیع، قابلیت پیش بینی دارند. با این تفاسیر توزیع شکستگی ها با نزدیک شدن به گسل های محلی چگالی بالایی دارد.

شکستگی های باز، تراکم شکستگی ها، نگارهای تصویری، لامیناسیون، گسل