المیرا ابراهیمی - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مرکز زنجان، ایران
سولماز احمدی باروق - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مرکز زنجان، ایران

چشم اندازی گذرا بر سیمای شهرهای سنتی ایران بافت های ارزشمندی را به نمایش می گذارد که میراث فرهنگی این جامعه کهن در آن نهفته است. در شهرهای سنتی، نواحی مسکونی به محله های مختلف و مجزا تقسیم می شدند و افراد با علایق مشابه با سوابق یکسان در محله های خود برای تأمین راحتی، حمایت و امنیت بیشتر گردهم می آمدند. هر محله ای با وجود یک مرکز محله که دارای عناصر عمومی و در بعضی موارد عناصر خصوصی تر می بود، هویت بیشتری می یافت. در واقع مرکز محله نقش به سزایی در جزئیات زندگی ساکنین محله داشت و از عوامل اصلی و تعیین کننده در نوع روابط و پیچیدگی هایاجتماعی و م ردم شناختی هر محله به شمار می رفت. اما در چند دهه اخیر با رواج یافتن اقدامات شهرسازی جدید، تغییر شیوه و سبک زندگی و تسلط ماشین بر انسان، مرکز محله های شهری، تحرک و نشاط گذشته خود را از دست داده و محیطی نامناسب و کم رونق را برای ساکنین خود به وجود آورده اند. از سوی دیگر از بین رفتن فعالیت های اجتماعی و فرهنگی و ساختار کالبدی مرکز محله ها منجر به فرسایش بیشتر بافت محله شده است. پژوهش حاضر به دنبال روش معاصرسازی و بازآفرینی ارزش های گذشته مرکز محلات شهری و در جستجوی دلایل عدم کارایی کاربری ها و فضاهای درون محله ای است تا در نهایت بتواند راه حلی برای احیای ساختار کالبدی و کارکردی مرکز محله ارائه نماید. ایجاد تغییرات در ساختار کالبدی و کارکردی این مراکز، امروزه به صورت یک ضرورت در حیطه شهرسازی احساس می شود. چرا که تقویت هویت فضایی و احیای سرزندگی درون محله بدون باززنده سازی مرکز محله محقق نخواهد شد.

مرکز محله، ساختار کالبدی و کارکردی، احیای بافت تاریخی، معاصر سازی