محمدرضا شمشیری - استادیار ، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان ( خوراسگان )

بحث در باره « اختیار » علاوه بر حوزه علم کلام ، در میان فیلسوفان نیز ، هر گاه سخن از اراده ی انسان شده است ، موضوع بحث بوده است . چارچوب اختیارات بشری چقدر است و انسان تا چه حد صاحب اراده و اختیار است ؟ این جستار کوشیده است تا این موضوع را نزد « سارتر » و « مارسل » نمایندگان دو طیف از یکی از مکاتب فلسفی معاصر یعنی « اگزیستانسیالیسم » به طور تطبیقی مورد بررسی قرار دهد . دلیل این تطبیق آن است که فیلسوفان اگزیستانس به دغدغه های انسانی و مواردی چون رنج از بی عدالتی ، آرزوی جاودانگی ...ایمان و آزادی و سایر مباحث وجودی انسان پرداخته اند . نتیجه آن که آزادی یکی از محوری ترین آموزه های فلسفی سارتر است . به عقیده او انسان به عنوان مختاری آگاه با طرحی که از خود در جهان می افکند ماهیت خود را خلق کرده جهان را آن گونه که می خواهد خواهد ساخت . نزد مارسل سخن از « راز » به میان می اید و « اختیار » عین راز و سر وجود است . بنابراین اختیار چون امید ، وفا و عشق همه از جمله ی رازهاست و فاعل شناسایی هنگام پرداختن به آن ها نمی تواند موضعی آفاقی یا عینی نسبت به آن امور اختیار کند چون خود در بند آن هاست.

اختیار ، سارتر ، مارسل ، راز ، سر