فاطمه گرامی نیا - دانشجوکارشناسی ارشد دانشگاه صنعت نفت
نادر دشتی - عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت
مهدی رستمی - عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت

صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از بخش های اصلی صنعت نفت، از جمله صنایع مهم و مادر می باشد که نقش اساسی در توسعه زیربناهای اقتصادی کشور برعهده دارد. همچنین این صنعت یکی از پر مصرف ترین صنایع در بخش انرژی می باشد که در آن از حاملهای انرژی به دو صورت سوخت و خوراک استفاده می شود. با توجه به مصرف قابل توجه حامل های انرژی در این صنعت، مطالعه کارایی و بهره وری در آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بنابراین هدف اصلی این مقاله اندازه گیری و تحلیل بهره وری انرژی در صنعت پتروشیمی ایران طی سالهای 1392-1360 می باشد. برای این منظور، از یک تابع هزینه استفاده شده که در برگیرنده چهار نهاده سرمایه، نیروی کار، انرژی و مواد می باشد. با استفاده از این تابع هزینه، نخست یک مدل اقتصادسنجی برآورد شده و سپس بهره وریهای جزئی و کل محاسبه گردیده اند. بر اساس نتایج بدست آمده، طی دوره مورد مطالعه، بهره وری انرژی در صنعت پتروشیمی ایران به طور متوسط هر سال 73/0 درصد افزایش یافته و لیکن در طول دوره دارای نوسان زیادی می باشد؛ به این صورت که بهره وری انرژی در برخی دورها افزایش و در برخی دوره ها کاهش یافته است. با توجه به اینکه تحلیل شاخصهای بهره وری جزئی به تنهایی می تواند گمراه کننده باشد و از طرف دیگر چنین شاخصهایی عموماً شاخصهای اریبی از پیشرفت فنی هستند، بنابراین به منظور لحاظ داشتن اثرات متقابل و جایگزینی بین عوامل تولید و برخورداری از درجه اطمینان بیشتر، بهره وری کل عوامل تولید نیز با استفاده از سه شاخص کندریک، سولو و ترانسلوگ برآورد گردیده است که هر سه شاخص نشان دهنده کاهش بهره وری در صنعت پتروشیمی ایران طی دوره مورد مطالعه می باشند

بهره وری انرژی، بهره وری کل عوامل تولید، تابع هزینه، صنعت پتروشیمی