مرجان طالبی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد و عضو انجمن علمی دانشجویی گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، -دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
حسن خسروی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

تحقق توسعه پایدار در هر محیط با نگاهی نظام مند، هماهنگ و چند بعدی به پارامترهای اجتماعی، اقتصادی و بوم شناختی امکان پذیر است. توسعه پایدار روستایی در ایران در چهار بخش تجهیز و مدیریت منابع، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با چالش های جدی رو به رو است. بررسی کلی وضعیت اجتماعات روستایی در ایران نشان می دهد کهبرنامه های رفاه اجتماعی و توسعه روستایی انطباقی با الگوی توسعه پایدار ندارد. از آنجا که برنامه های توسعه از دست یابی به اهداف در هر زمینه ها دور مانده اند، بیشترین آثار منفی خود را بر اجتماعات روستایی گذاشته اند. در این پژوهش اطلاعات به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شده و سپس داده های ثانویه مورد تحلیل قرار گرفت و یافته ها و نتایج تازه ای در این زمینه به دست آمد. یافته ها نشان می دهد که میزان فقر، محرومیت و نابرابری در مناطق روستایی ایران، نسبت به مناطق شهری بیشتر است و برنامه های رفاه اجتماعی نتوانسته در کاهش آنها نقش داشته باشد. فرایند رو به افزایش تخریب محیط زیست و گسترش بیابان در مراتع کشور نیز قابل توجه است. نتایج حاکی از آن است که رویکرد مبتنی بر توسعه پایدار در برنامه های رفاه اجتماعی و توسعه روستایی در ایران اجرا نمی شود و این امر هم ناشی از خلاء چار چوب نظری توسعه و فقدان رویکرد کارآمد در زمینه مشارکتمردم در برنامه ریزی ها است. توسعه محلی اجتماع محور و درون زاد راهبرد توسعه پایدار است و چنانچه اجتماعات روستایی در غالب نهادهای مردمی متشکل در تشخیص و اولویت بندی نیاز های اساسی خود همراه با نهادهای دولتی تسهیل گر، پیش قدم شوند، این امر می تواند بسیاری از برنامه ها و فعالیت ها را کارامد و اثر بخش کند.

توسعه پایدار، توسعه روستایی، رفاه اجتماعی، فقرزدایی، محیط زیست، فقر، نابرابری، محرومیت