محمدرضا رحیمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه زنجان
امیر نوروزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه زنجان
مصطفی ترکمان - دانشجوی دکتری اگرواکولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد

کاربرد نادرست و حفاظت نشده از خاک و همچنین مصرف بیرویه آب در کشاورزی ایران باعث در معرضخطر قرار گرفتن این دو نهادهی حیاتی در کشاورزی شده است. همانگونه که آب و خاک مناسب به شکلگیریتمدنهای پیشرو کمک کرد، مدیریت نادرست یا تخریب این دو نیز عامل موثری در سقوط آنها به شمار می-رفت. ماده آلی از عوامل اصلی و موثر در کیفیت مطلوب خاک ها به شمار میرود. مدیریت نادرست خاک و از بینرفتن ماده آلی خاک و روشهای سنتی آبیاری و برداشت های بیرویه از آبهای زیرزمینی، کشاورزی ایران را باخطری جدی مواجه کرده است. آب و خاک منابع پایه در بخش کشاورزی هستند و بدون آنها تولید در اینبخش امکانپذیر نخواهد بود. لذا این دو عامل تولید باید دقیقاً مورد بررسی قرار گیرند و روشهای موثر دراستفاده بهینه از آنها به کار برده شود. برای رسیدن به این هدف باید مدیریت آب و خاک در مزرعه از منظراصول زراعت مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله اهمیت ماده آلی خاک با توجه به جنبه هایی مثل، پایداریخاکدانه ها، تراکم خاک، خلل و فرج خاک، محتوای رطوبت، رژیم حرارتی خاک، خواص شیمیایی و بیولوژیکیخاک و حاصلخیزی خاک بررسی می شود. همچنین به راهکارهای حفظ و ارتقاء ماده آلی در خاکهای ایران نیزاشاره می شود، و روشهای مدیریت پایدار آب از قبیل، تعیین الگوی کشت مناسب، به نژادی برای افزایش کاراییمصرف آب، استفاده از مالچ ها و مواد ضد تعرق، مبارزه با علف های هرز، خاک ورزی حفاظتی، استفاده ازسوپرجاذب ها، کم آبیاری و آبیاری دقیق نیز بررسی می گردد.

آبهای زیرزمینی، الگوی مناسب کشت، کارایی مصرف آب، ماده آلی، مدیریت پایدار آب