حمیدرضا پیروان - استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
علی جعفری اردکانی - عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
جعفر غیومیان - دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
محسن شریعت جعفری - عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

در اواخر میوسن پسین، محیط رسوبگذاری دریایی پس از گذاشتن از یک مرحله ته نشست های انتقالی، جای خود را به ته نشست های کولابی-قاره ای می دهد. نهشته های قرمز بالایی بسیار ضخیم هستند و حدود چند هزارمتر، ضخامت دارند. این رسوبات در منطقه مورد مطالعه از سه واحد سنگی کاملا متمایز به شرح زیر تشکیل شده اند:1-واحد قاعده ای M1 ،2- واحد مینایی M2، و 3- واحد بالایی M3. خاکهای مارنی خصوصا از نوع شور با درصد سدیم قابل تبادل بالا و میزان هدایت الکتریکی زیاد، شناخته می شوند. در این اراضی وضعیت فیزیکی و شیمیایی خاک بسیار نامناسب است. سخت بودن خاک در زمان خشکی و آماس و تورم آن در مواقع بارندگی از مشخصات بارز این خاک ها می باشد. با توجه به اینکه واحد مارنی M3 از بیشترین حساسیت نسبت به فرسایش برخوردار بوده و نیز نسبت به دو واحد دیگر دارای کمترین بخش سنگی و سخت ماسه سنگی، شیلی و کنگلومرایی بوده است، لذا جهت عملیات بهسازی و تثبیت در نظر گرفته شد. در دامنه یکی از تپه های این واحد مارنی سدیمی واقع در 50 کیلومتری اتوبان تهران-قم، سه شیب:20،10 و 30 درصد تفکیک شد. در هریک از شیب های فوق، 3 بلوک به ابعاد 3 در 4 متر انتخاب گردید. هر بلوک به 4 کرتچه به ابعاد 1 در 2 متر جهت استفاده در تیمارهای فرعی تقسیم شد. در قسمت انتهای هر کرت به وسیله یک لوله عمل جمع آوری و انتقال رواناب و رسوب به مخازن انجام گرفت. در هر یک از شیب های یادشده، 4 تیمار شامل: 1-پودر گچ هیدراته،2-پودرگچ صنعتی ،3- سوسپانسیون محلول گچ و آب و 4- بدون اضافه کردن گچ(شاهد) در 3 تکرار به مورد اجرا گذاشته شد. مقدار گچ مصرفی با لحاظ صرفه اقتصادی و پیشنهاد محققان مختلف، معادل 5 تن در هکنار در نظر گرفته شد. با توجه به نوع تیمارها و اهداف مورد نظر از طرح آماری کرتهای خرد شد در قالب بلوک های کامل تصائفی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده گردید. در این تحقیق معلوم شد که با افزودن ماده اصلاحی گچ به خاک های سدیمی جنوب تهران از مقدار فرسایش به نحو چشمگیری جلوگیری بعمل آمده است. هرچند که در نحوه کاربرد گچ از نظر آماری تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده نشد.

بهسازی ، تثبیت ، مارن ، فرسایش ، رواناب