مجید حسینی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
عباس عطاپور - کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران

در این تحقیق به منظور معرفی مناسبترین روش کاهش تبخیر از سطح خاک، افزایش طول دوره ماندگاری رطوبت خاک، تعیین میزان عملکرد تیمارهای مختلف و انجام مقایسه بین آنها، اقدام به ایجاد سامانه های لوزی شکل در دامنه شیب دار گردید . وظیفه اصلی این سامانه ها جمع آوری و هدایت آب حاصل از بارش به انتهای سامانه و نفوذ آن به داخل خاک می باشد که علاوه بر افزایش رطوبت درانتهای سامانه، تأثیر شایان توجهی در افزایش سطح سفره های آب زیرزمینی و کاهش فرسایش و رسوب دارد . در این طرح 6 تیمار و 3 تکرار در بخش انتهایی سامانه در نظر گرفته شده است که هر کدام از آنها با مصالح قابل دسترس کشاورزان همچون پلاستیک گلخانه ای، شن و ماسه پوشانده شده و برای انتقال رطوبت به عمق خاک فیلتری به عمق 50 و قطر 15 سانتی متر تعبیه شده است . پایش اطلاعات محیطی مشتمل بر بارندگی روزانه ، رواناب حاصل از بارندگی، تبخیر از طشتک، درجه حرارت خاک در عمق 30 سانتیمتر و رطوبت خاک در دو عمق 30 و 50 سانتیمتر، در مدت سه سال به وسیله تجهیزات لازم انجام گرفت . سطح سامانه ها برای تولید رواناب بیشتر و افزایش کارایی طرح از اواسط سال دوم طرح با پوشش پلاستیک گلخانه ای عایق شد . نتایج طرح نشان می دهد که تیمار حداکثر و یا بهترین تیمار از نظر نگه داشت رطوبت خاک در عمق 30 سانتیمتر تیمار ) b پوشش پلاستیکی و رو کش سنگریزه ) و در عمق 50 سانتیمتر تیمارهای b و ) d خصوصیات تیمار + b فیلتر حاوی سنگریزه به عمق 50 و قطر 15 سانتیمتر ) می باشند . میزان افزایش رطوبت حاصل از عایق شدن سطح سامانه در تیمار حداکثردر عمق های 30 و 50 سانتیمتر از سطح به ترتیب معادل 5/13 و 5/26 درصد می باشد .

کاهش تبخیر، سطح خاک، نگهداشت آب، تیمار حداکثر، TDR