ساره صعیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی.گروه کشاورزی.دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان . دامغان. ایران
معصومه مازندرانی - عضو هیات علمی گروه زیست شناسی.دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان . گرگان. ایران
قنبر لایی - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان. ایران

این تحقیق با هدف ارزیابی و تعیین تنوع ژنتیکی بین توده های بومی اسپندایران شامل 8 نمونه از استان گلستان، سمنان و خراسان شمالی با استفاده از نشانگر RAPD با 11 آغاز گر صورت پذیرفت و DNA ژنومی از روش دویل و دویل استخراج و با استفاده از نرم افزار NTSYS و پاپ ژن و تجزیه و تحلیل داده ها صورت گرفت و دندروگرام شباهت نیز به روش UPGMA ترسیم گردید. براساس نتایج بدست آمده تعداد 83 باند چندشکل از 91 باند تکثیری (90درصد) ایجاد گردید. بیشترین قطعه تکثیر شده (10عدد) مربوط به آغازگرهای 17 OPB و BC12 و کمترین تعداد (6عدد) مربوط به OPG18 و OPA-02 بود. نمونه های N5 (بحنورد) و N3 (دامغان) در دورترین فاصله ژنتیکی (شباهت 0/20) و نمونه های N7 (چهارباغ) و N5(بجنورد) در کمترین فاصله نسبت به هم (شباهت1/01) قرار داشتند. میانگین تنوع ژنی 0/3977 به دست آمد که بیانگر 39/7 درصد تنوع و تفاوت در نمونه ها بود. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای با استفاده از ضریب تشابه نیوبه روش UPGMA فاصله ژنتیکیبین 8 نمونه را به دو گروه اصلی مشخص کرد. در یک گروه 5 نمونه حمع آوری شده از استان گلستان و سمنان قرار گرفتند و در گروه دوم 3 نمونه از استان سمنان و خراسان شمالی قرار گرفتند. نتایج حاصل بیانگر آن بود که RAPD روش مناسبی برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در گیاه اسپند می باشد و با توجه به باندهای ظاهر شده بر روی ژل الکتروفورز ارتباط بین اکوتیپ ها مشخص گردید.

اسپند، توده های بومی، تنوع ژنتیکی نشانگر RAPD، ارزیابی خوشه ای