مینا کوشکی - مدرس موسسه غیرانتفاعی مهر اراک، کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت های تاریخی
مجتبی نعمتی - کارشناس مهندسی تکنولوژی معماری

بنای تاریخی سبب هویت بخشی به بافت شهری است. تک بناهای باقی مانده در هسته بافت تاریخی نیازمند توجه جدی هستند تا دوباره هویت خود را بازیابند؛ که این امر می تواند با احیا و تغییر کاربری بنا صورت پذیرد. نوشتار حاضر در پی دستیافتن به اصول راهنما و رهنمودهای اجرایی در امر طراحی ساختارهای نو در جهت تغییرکاربری بناهای تاریخی است، که به سبب آسیبهای ناشی از عوامل مختلف، برخی از ساختارها و اندامهای اساسی خود را از دست داده و اینک به سبب نیاز استفاده از فضاهای موجود، طراحی و الحاق ساختارهای نو در کنار زمینه تاریخی باقیمانده ضروری است. طراحی ساختارهای نو درجهت تغییرکاربری بناهای تاریخی فاقد برخی اندام های اساسی می تواند با اصول و رهنمودهای خاص صورت پذیرد و اثر با کارکردی سازگار حفاظت شود و توسعه یابد. با نگاهی به تلاش های دیگر پژوهشگران می توان گفت: احداث ساختارهایجدید در زمینه های تاریخی یکی از نیازهای اصلی در حوزه های مرتبط با حفاظت از میراث فرهنگی است، احیای بسیاری ازبناها و مناطق تاریخی هم نیازمند حفاظت می باشد و هم نیازمند توسعه. این مقاله در تعیین چارچوب نظری تحقیق از روشی قیاسی جهت استدلال نظریات و منشورهای بین الملی، بهره برده و سعی دارد رهنمودهایی برای طراحی ساختارهای نو، با اشاره به شاخصهای تاثیرگذار و عواملی که بایستی مورد توجه قرارگیرند، ارائه دهد؛ و روش های اجرا و تطبیق برخی از آنها، درامر تغییرکاربری کاروانسرای سنگی رباط کریم را بیان نماید. طراحان می توانند با توجه به شرایط گوناگون، ویژگیهای خاص وارزشهای نهفته در اثر، رهنمودها را مورد بررسی قرار دهند. کاربست یافته های این پژوهش و به خصوص بومی ساختن آنها، در راستای نیازهای محلی و جغرافیایی هر منطقه می تواند تأثیر بسزایی در روند حفاظت از آثار تاریخی رو به نوزایی داشته باشد.

طراحی ساختارهای نو، تغییرکاربری، حفاظت از آثار تاریخی، توسعه بناهای تاریخی، کاروانسرای سنگی رباط کریم