محمدرضا پیرستانی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
رضاافشین شریفیان - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
مهدی حبیبی - عضو هیئت علمی و مسئول بخش مهندسی رودخانه مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخی

یکی از مسائل مهمی که در مطالعات مهندسی رودخانه مورد توجه قرار گرفته است، بررسی تغییرات رودخانه های پیچانرودی و عوامل مؤثری که این تغییرات را ایجاد می کنند، می باشد. بدین منظور برای بررسی تاثیر پارامترهای هیدرولیکی در تغییرات بستر یک پیچانرود با طول موج کامل با ساخت مدل فیزیکی یکی از پیچانرود های رودخانه قزل اوزن، مطالعاتی صورت گرفت و نتایجی بدست آمد.محققین بر این عقیده اند که شدت جریان و شیب طولی رودخانه ها از جمله پارامترهای هیدرولیکی مؤثر در تغییرات بستر رودخانه ها ونیز پیچانرودها در طول مسیر آن می باشد. بدین ترتیب که این دو پارامتر بر توان رودخانه ای در تغییر شکل رودخانه های آبرفتی مؤثر بوده و همچنین با توجه به تاثیر اندازه شیب طولی ومقدار شدت جریان عبوری ومیزان عمق جریان آب درمقاطع مختلف رودخانه ها، برروی تنشهای برشی در کف و در طول مسیر جریان مؤثر بوده و موجب تغییر برنرخ حمل رسوب و شکل بسترو میزان مقاومت جریان می گردند. بدین منظور یکی از پیچانرودهای رودخانه قزل اوزن که برروی بستر آبرفتی جریان داشت و همچنین براساس طبقه بندی کورنیس نیز توسعه یافته نبود، انتخاب گردید. سپس مدل فیزیکی آن با مقیاس کج (افقی1٤٠٠ و عمودی ٤٠/ ١) وبستر متحرک با قطر متوسط ذرات ٣ میلیمتر طراحی شده ودر فلومی به ابعاد ١٤ متر طولی و عرض ٥ /١ متر و ارتفاع ٨٠ سانتیمتر احداث گردید.بر روی مدل ساخته شده آزمایشاتی با دبی های ( ١ و ٢ و ٣ و ٤ و ٥ و ٨ لیترر ثانیه ) و شیبهای ٠٠٣/0، ٠٠٧٨/0، ٠١٤/0 انجام گردید با برداشتهایی که از ٢١ مقطع عرضی در طول مدل در قبل وبعد از هرآزمایش انجام می شد، اثرات پارامترهای هیدرولیکی شیب ودبی بر روی تغییرات بستر در طول مدل پیچانرودی با طول موج کامل بررسی شده و نتایجی بدست آمد که در این مقاله ارائه می گردد.

پیچا نرود، مهندسی رودخانه، قز لاوزن، مدل فیزیکی، حمل رسوب، توان رودخانه ای، بستر آبرفتی، چلیپا