محمد جواد ارسطا - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران- پردیس فارابی

یکی از سؤالات بسیار مهمی که هر حکومتی باید پاسخ گوی آن باشد این است که چه نقشی برای مردم در تشکیل و تأسیس خود قائل است. حکومت اسلامی در عصر غیبت نیز از پاسخ گویی به این سؤال، معاف نمی باشد. بی تردید جواب دادن به این پرسش، مبتنی بر نظریاتی است که فقهاء امامیه در باب ولایت فقیه ارائه داده اند. این مقاله در صدد است تا بر اساس نظریه انتصاب که مورد قبول اکثریت فقهاء شیعه می باشد به این پرسش، پاسخ دهد. به نظر می رسد بر مبنای نظریه انتصاب، سؤال بالا، دو جواب متفاوت دریافت می کند. یک جواب را می توان دیدگاه کارآمدی نامید و جواب دوم را که در کلام امام خمینی(قدس سره)، با وضوح بیشتری تبیین شده است می توان به عنوان «دیدگاه امام» معرفی کرد. البته دیدگاه امام(ره) اگرچه مورد قبول اکثریت طرفداران نظریه انتصاب نمی باشد ولی در میان فقهاء گذشته و معاصر امامیه، طرفداران صاحب نامی دارد. متأسفانه طرفداران دیدگاه امام(ره) برای اثبات سخن خود به تبیین تفصیلی ادله خویش نپرداخته اند. این مقاله ضمن پرداختن به این مهم، سعی دارد به اشکالات احتمالی وارد بر این دیدگاه نیز پاسخ گوید

حکومت اسلامی، مردم، تشکیل حکومت، نظریه انتصاب، دیدگاه کارآمدی، رأی اکثریت