حسن صادقیان - کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم (ع)

از نظر فقه اهل بیت علیهم السلام، نادیده گرفتن احکام و قوانین شریعت، مجاز نمی باشد حتی به منظور رسیدن به اهداف بزرگی مثل حفظ قدرت و حکومت اما در عین حال مواردی وجود دارد که برای رسیدن به برخی اهداف، ترک بعضی از احکام شرعی، مجاز شمرده شده است. مانند جواز دروغ مصلحتی، جواز قتل سپر انسانی در جنگ با مشرکان و... . تلاش این مقاله پاسخ به این سوال است که اگر در حکومت اسلامی، تامین یک هدف، ملازم باشد با ارتکاب یک وسیله حرام، در این تزاحم بین هدف و وسیله، کدام هدف و در چه شرایطی می تواند وسیله حرام را توجیه کند و ضابطه فقهی آن چیست؟ حل این مسأله در تشخیص جواز یا عدم جواز امثال موارد ذیل به ما کمک می کند: ظلم کردن به افراد برای حفظ نظام اجتماعی؛ عهد شکنی در مقابل دشمن برای حفظ حکومت؛ ربوی کردن سیستم بانکی به هدف حفظ نظام اجتماعی؛ استفاده از بمب شیمیایی یا بمباران مناطق مسکونی دشمن برای دفاع یا استفاده از بمب هستهای در صورتی که حفظ حکومت اسلامی متوقف بر آن باشد؛ اعتراف گیری از متهمان به وسیله شکنجه برای حفظ امنیت کشور؛ محدود کردن آزادی سیاسی برای حفظ امنیت یا حفظ اسلام یا...؛ منع از احتکار در موارد غیر منصوص و محدود کردن تجارت خارجی و وضع کمرک، کنترل موالید و... برای رسیدن به اهداف نظام اسلامی؛ تصرف در ملک مردم و فتح شوارع، به قصد حفظ جان مردم

فقه سیاسی، حکومت اسلامی، تزاحم بین احکام، اهم و مهم، هدف و وسیله