مریم تقوی - کارشناس ارشد تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
ابوالفضل غفاری - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

علوم انسانی 1، عهده دار پژوهش و کاوش در احوال درونی، حی ات معنو ی، اجتماعی و رفتاری انسان به عنوان فاعل شناسایی است. هدف این علوم فهم، ادراک و تفاهم و روش آن تفسیر است.علوم انسانی برمبنای نوع نگاه به حقیقت انسان وموقعیت وی درهستی تبیین میشود. بدینسبب میتوان آن را علومی راهبردی وتمدن ساز نامید . به دلیل نقش این علوم، بررسی جایگاه آن در برنامه درسی به عنوان محور فعالیتهایتربیتی، سازنده و راهگشا خواهد بود. هدف این پژوهش، بررسی برنامه درسی و جایگاه علوم انسانی در آن، با روش تحلیل محتوا در نظام تعلیم و تربیت اسلامی واگزیستانسیالیستی، با رویکردی تطبیقی بودهاست. ضمن پژوهش به بحث دربارهی مبانی هستیشناسی، انسان شناسی، معرفت - شناسی و ارزششناسی هر دودیدگاه پرداخته شد. به لحاظ انسجام در امر پژوهش، بعدازمطالعه مبانی فلسفی هردو نظام، ازرویکرد اسلامی، استاد مرتضی مطهری 2 و از رویکرد اگزیستانسیالیستی 1، کارل یاسپرس 2 به عنوان نمایندگان این دو نحله برگزیده شدند و آرای این دو فیلسوف مورد بررسی قرار گرفت. سپس اهداف، فرایند ها و رویکردهاییاددهی یادگیری، از نظر فعالیتهای معلم و شاگرد بررسی گردید. بر اساس یافتههای پژوهش، هر دو رویکرد با دیدگا ههای متفاوت با تأکید بر جایگاهانسان او را موجودی آزاد، آگاه و مسئول دانسته اند که به صورت بالقوه در دنیا و در ارتباط با طبیعت و دیگران قرارداردودریک فرایند زمانی خود را میسازد اگزیستانسیالیزم با تقدم وجود بر ماهیت و تأکید بر خودشکوفایی انسان، او را موجودی به خود وانهاده معرفی می کند، که مسئول تشخص فردی وتعالی وجودی خویش است.از سویی دیگر، در تربیت اسلامی با تأکید بر تثبیت توحید حضوری، انسان را حی متأله با فطرتی کمالجو معرفی مینماید که گنجایش ظهور اسماء و صفات خداوندی را دارد. لذا پژوهش پس از بررسی هر دو مکتب، دلالتهای متناسب با دیدگاه اسلامی در جهت تبیین برنامه درسی اسلامی را به دور از درآمیختگی با رویکرد اگزیستانسیالیستی استخراج کرده است

علوم انسانی، اگزیستانسیالیزم، اسلام، برنامه درسی