محمد خاقانی اصفهانی - دانشیار گروه عربی دانشگاه اصفهان

زبان شاید انسانیترین ملکه در میان ملکات آدمی باشد، و شاید اخص آن ملکات باشد.اهمیت زبان در تکوین شخصیت انسان هم مورد تأکید قرآن کریم و هم سایر ادیان آسمانی است. دانشمندان مسلمان و عمدتاً ایرانی برای فهم اسرار زبان قرآن،فقه اللغهزبان عربی را تأسیس کردند، و این دانش با آثار بزرگانی چون خلیل بن احمد فراهیدی و سیبویه در طلیعه علومی قرار گرفت که به تبلور تمدن عظیم اسلامی انجامید . اماافسوس که این زبا نشناسی عربی در پژوهش های آنان از گستر ه زبان عربی فراتر نرفت و به تبیین مبانی زبا نشناختی مشترک همه زبانها نپرداخت. با سفارش مقام معظم رهبری به بومی سازی علوم مختلف، ب ه ویژه علوم انسانی،رویکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در تحقق این نیاز وافر و تعیین دانش زبا نشناسی به عنوان یکی از اولویت ها در حرکت بومی سازی علوم، در این جستار، نظریه نشانهشناسی و زبا نشناسی اسلامی با طراحی الگوی دستور زبان هستی گرا در برابر مکاتب ساختارگرا، صورتگرا و نقش گرا که یک دستور نظری Speculative Grammar و همزمان یک دستور کاربردی Applied Grammar است، برای بررسی و تنقیح در اختیار جامع ه علمی کشورمان قرار می گیرد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه زیرساخت های نظری نظامی نو از دستور زبان با اعتقاد به تناظر هستی با زبان است.این پژوهش در سی گزاره به اختصار تبیین خواهد شد تا از این رهگذر امکان تدوین دستور زبانی جهانی با رهیافت های قرآنی ممکن گردد

نشانه شناسی، زبانشناسی، فلسفه زبان، دستور زبان هستی گرا