حمزه غلامعلی زاده - دکترای معماری، عضو هیات علمی گروه معماری، دانشکده معماری و هنر دانشگاه گیلان
محدثه صیحانی - کارشناس ارشد معماری، دانشکده معماری و هنر دانشگاه گیلان

بیشک ازجمله فواید معماری کارآیی آن در تعیین و تطبیق مکان با رفتار است. تبیین و تفسیر معانی این مکانها که ریشه در تجربیات اجتماعی و فرهنگی کاربر دارد، آنها را در یک قالب سلسله مراتبی و نظم قرارمیدهد. عرصههای خصوصی، نیمهخصوصی و عمومی نیز که خود حاصل نظم فضایی است، بر اساس تجارب فردی و اجتماعی قابلادراک است. بنابراین اگر نظم فضایی منطبق با مطالبات ادراکی و روانشناختی و همسو باتجربیات اجتماعی و فرهنگی کاربر باشد میتواند در ارتقا کیفیت زندگی وی و ایجاد یا افزایش حس تعلق او به مکان مؤثر باشد. این مقاله مفهوم قلمرو را بهمنزله یکی از عوامل تأثیرگذار بر کیفیت زندگی و فرآیند رشد نوجوانان بیسرپرستمقیم مراکز بهزیستی موردتوجه قرار داده است. بهگونهای که مفهوم قلمرو و کارکردهای آن به عنوان یکی از مؤلفههای محیطی و اهمیت ویژه آن در مراکز مذکور مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد رفتار قلمروپایی بهواسطه سازوکارهای تنظیم خلوت، کنترل تعاملات اجتماعیو به یک معنا مسلط ساختن نسبی کاربر بر کنترل جریان زندگی خود، تأثیر بسزایی در ارتقا کیفیت رشد شناختی و اجتماعی وی، همچنین تقویت حس امنیت و تعلق به محیط زندگی، در او دارد.در این راستا علاوه بر واکاوی نواقص و مشکلات برخی مراکز موجود در سطح کشور از دیدگاه مبانی نظری مقاله، سعی بر ارائه الگوهای بهینه جایگزین، در راستای بهبود شرایط مورد مطالبه برای ارتقا کیفیت فرآیند رشد این نوجوانان بوده است.

قلمروپایی، روانشناسی محیطی، فرآیند رشد، بیسرپرستی