محمدرحیم رهنما - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
زهرا شیرزاد - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد

هدف این تحقیق، تحلیل راهبردهای توسعه مرکز شهر مشهد، دومین شهر کشور با جمعیت 6566672- نفر در سال 0931 و عمدهترین کلانشهر مذهبی ایران در طول چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی ) 09310975 ( است؛ لذا تحقیق حاضر از لحاظ هدف، بنیادی و از نظر ماهیت، توصیفی است و جهت گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای و اسنادی، مشاهده میدانی و تهیه عکس استفاده شده است. محدوده مرکز شهرمشهد، محدوده بافت قدیم شهر را با وسعت حدود 6611 هکتار در بر میگیرد که به لحاظ سطوح مداخله در برگیرنده سه محدوده حرم مطهر امام رضا)ع( با 63 هکتار، مداخله مستقیم با 961 هکتار و مداخلهغیرمستقیم با 0211 هکتار میباشد. نتایج حاصل از بررسی شیوههای مداخله در بافت مرکزی شهر مشهد بیانگر تغییر شیوه مداخله از نوسازی به بهسازی و بهکارگیری 01 روش تأمین مالی پروژههای سرمایهگذاریو توسعه در محدوده مداخله مستقیم و نوسازی خودجوش سرمایهگذاران بخش خصوصی در محدوده مداخله غیرمستقیم است، بطوریکه حدود 51 درصد سرمایهگذاران از خارج شهر مشهد و با سرمایه شخصیاقدام به سرمایهگذاری در این محدوده نمودهاند. همچنین بررسیها حاکی از تفاوت نتایج نوسازی در دو سطح مداخله مستقیم و مداخله غیرمستقیم بافت فرسوده مرکز شهر است. به گونهای که در محدوده مداخلهغیرمستقیم، عدم دخالت دولت و شهرداری در نوسازی و محدود شدن عملکرد شهرداری به دریافت عوارض ضابطه، سبب نوسازی خودجوش از سوی سرمایهگذاران بخش خصوصی شده است و در نتیجه نوسازی با سرعت بیشتر و با نارضایتی کمتری در مقایسه با محدوده مداخله مستقیم صورت میگیرد. در نهایت اینکه علی رغم حمایتهای عالیترین مقامات سیاسی و حکومتی از طرح، ولی میزان موفقیت طرح ناچیز بوده است.

محدوده مرکزی، محدوده مداخله مستقیم و غیرمستقیم، راهبردهای توسعه،مشهد