معصومه دهمرده - کارشناس ارشد رشته علوم سیاسی
منصوره السادات فاطمی - کارشناس ارشد علوم سیاسی

موقعیت سیاسی کم نظیر ایران در این است که پاره فرهنگ های قومی آن، در حاشیه کشور قرار دارند و با اقوام متناظر خود در سیستم های پیرامونی مرزها، مجاورت دارند. به ویژه آن که بین برخی از آن اقوام با کشورهای خودشان مسائلی وجود دارد. این موضوع بالاخص از حیث تحولات اخیر در گفتمان های بین المللی مبنی بر انتقال از تأکید بر حق حاکمیت دولت ها در دوره پس از جنگ جهانی- به حقوق بشر و از جمله حقوق قومیت ها در سالهای اخیر برای ایران به لحاظ راهبرد امنیت ملی از اهمیت به سزایی برخوردار است. موقعیت جغرافیایی اقوام، معادله امنیت ملی را پیچیده تر کرده است. اقوام مختلف و اقلیت های مذهبی در حساس ترین حوزه های راهبردی کشور و جداره های مرزی اسکان یافته اند که آن در ورای مرزها و بیرون از حوزه نفوذ و اثرگذاری حاکمیت ملی قرار دارد. متأسفانه شیب برخی از این حوزه ها به خارج از کشور است که باعث تهدید و آسیب پذیری حاکمیت می باشد. همگام با حرکت جهانی شدن، با نوعی زنده شدن احساسات فرهنگی، قومی، زبانی و محلی در سراسر جهان روبرو هستیم. این حرکت ها به دنبال نیل به موقعیت های مستقل فرهنگی انجام می گیرند و فراگیری چنین روندی، تحلیل گران مهم بین المللی را متوجه این مطلب ساخته است که به احتمال زیاد، درگیری ها و تنش های آینده را به مسائل فرهنگی، قومی، زبانی و محلی شکل خواهند داد. ناهمگونی های محیطی، مذهبی، زبانی و اجتماعی مناطق مرزی با بدنه اصلی کشور، این مناطق را در انزوای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود باقی گذاشته و روابط بسته و کمابیش ایستای آن با دیگر مناطق کشور به طور چشمگیری نمایان است. در مقاله حاضر، در صدد آن هستیم که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل نقش و جایگاه اقوام ایرانی در امنیت مناطق مرزی؛ چالش ها و فرصت ها بپردازیم

مرز، امنیت ملی، قومیت ، واگرایی، همگرایی