زهراسادات غفاری شهری - کارشناسی ارشد، ارتباط تصویری، موسسه آموزش عالی فردوس،گروه هنر، مشهد، ایران
علیرضا کریمی - عضو هیئت علمی رشته نقاشی، موسسه آموزش عالی فردوس، گروه هنر، مشهد، ایران

در طول تاریخ ایران، وقایع مهم سیاسی همیشه بر تحولات نقاشی ایران تاثیر بسیاری نهاده و تغییر حکومت ها اغلب با جا به جایی هنرمندان و ادغام سنت های هنری همراه بوده است. در زمان شاه طهماسب نیز هنرمندان زیادی از سراسر ایران در تبریز گرد آمدند. در حدود بیست و یک سال بعد، ابراهیم میرزا حکومت خراسان به دست گرفت و علاوه بر هنرمندان مقیم خراسان تعدادی از استادان مکتب تبریز را در کارگاه خود به خدمت گرفت. از میان هنرمندان زیادی که در دوران حکومت صفوی در حال نقل و انتقال به پایتخت های جدید بودند، میرزا علی را می توان هنرمند مشترک در تصویرگری خمسه طهماسبی در تبریز و همچنین تصویرگر هفت اورنگ جامی در مشهد دانست. هدف پژوهش این است که با نگاهی بر ویژگی های نگارگری مکتب دوم تبریز و هنر نگارگری مکتب مشهد مورد مطالعه قرار داده و در این راه به مقایسه وجوه اشتراک و افتراق نگارگری میرزا علی در خمسه طهماسبی و هفت اورنگ جامی، به بررسی سیر تحول نگارگری و تاثیراتی محیطی قالب بر این هنرمند در این دوران بپردازد. سوالاتی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت عبارت اند از خصوصیات بارز سبک نگارگری میرزا علی چه بوده است؟ آیا میرزا علی با انتقال به مشهد سبک نگارگری اش با توجه به محیط تغییر می کند؟ تغییراتی سبک تصویرگری میرزا علی در چه مورد هایی بوده است؟ روش پژوهش تطبیقی بوده، با توجه به ماهیت تاریخی آن از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که میرزا علی اصول و سنت های خاص و ثابتی در کادر بندی و حاشیه داشته اما اصول و سنت های تصویری نگاره هایش با توجه به مکتب و مکانی که نگاره تصویر شده است تغییراتی اندک داشته که این نشان از انعطاف پذیری هنرمند و احترام او به اصول و سنت های مکتب بوده است.

میرزا علی، خمسه طهماسبی، هفت اورنگ جامی، مکتب دوم تبریز، مکتب مشهد