حسین کمندلو - عضو هیات علمی، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان، شهر سمنان

شهر اصفهان به واسطه توجه حاکمان صفوی به ویژه شاه عباس اول از دوران صفویان تا روزگار معاصر یکی از مهمترین مناطق فرشبافی ایران بوده است. هنرمندان فرش در طی این دوران توانسته اند، با تکیه بر سنت های قدیمی و باورهای مذهبی فرش های زیبایی را براساس الگوهای ایرانی و اسلامی خلق نمایند.قالی محرابی تصویری مسجدالحرام محفوظ در گنجینه فرش آستان قدس رضوی یکی از زیباترین فرش هایی است که در دوران معاصر با بهره گیری از بهترین هنرمندان فرش اصفهان زیر نظر یدالله صفدرزاده حقیقی بافته شده است. نقش اصلی این قالی تصویری از مسجدالحرام و بنای کعبه، در میان نقوش اسلیمی و ختایی است. شاید بتوان گفت ورود عکس و دوربین عکاسی به ایران در اواسط دوران قاجار و همه گیر شدن آن در بین مردم، باعث ابداع اینگونه از فرش ها شده است. لازم به ذکر است که در ابتدای کار طراحان فرش تصاویر شاهان و داستان هایی با مضامین مذهبی و ادبی را ترسیم می نمودند، اما بتدریج بناهای مذهبی و تاریخی نیز مورد استفاده طراحان قرار گرفت. مهمترین سوال پژوهش این است الگوی اصلی طراحان فرش اصفهان برای خلق قالی محرابی تصویری مسجدالحرام، چه بوده است؟ دومین سوال این است که با توجه به اثر موجود در گنجینه فرش آستان قدس رضوی، فرش های اصفهان در دوران معاصر چه ویژگیهای دارند؟ هدف این پژوهش علاوه بر معرفی قالی محرابی تصویری مسجد الحرام، جمع آوری اسناد مکتوب و معتبر برای شناخت بهتر چگونگی فرشبافی در اصفهان است. در این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی خصوصیات بافت، طراحی و رنگبندی فرش اصفهان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

قالی، محراب، مسجدالحرام، اصفهان، موزه فرش رضوی