کاهگل، اندودی بازدارنده از تخریب سنت در معماری خشتی ایران

بناهای خشتی قسمت قابل توجهی از بنا های ایران را چه در روستاها و چه در شهرک ها و یا شهرهای بزرگ تشکیل می داده و هنوز هم در بسیاری از موارد کاربرد دارد و در اقلیم های مختلف، به خصوص در نواحی معتدل و کم باران و مخصوصاً دراقلیم های گرم خشک و کویری به صورت بناهای عظیم منفرد مانند: کاروانسراها، بازارها، مساجد و ... یا بناهای مسکونی صدها سال مورد استفاده بوده است. اندود مهمترین عامل بازدارنده ی تخریب و به عبارتی یکی از راه های پیشگیری از ویرانی بناهای خشتی شناخته شده است. شناخت خوب و تجربی استادکاران و معماران سنتی ایران از عوامل گوناگون درونی و برونی آسیبرسان به خشت و ملات همگن به آن، او را برآن می دارد تا در زمینه ی نگهداری بهتر خشت، در پی مصالحی باشد که بهترین پوشش را برای دیوارها و سقف های خشتی فراهم کند. کاهگل باعث عدم جذب رطوبت مستقیم برخشت و سستی آن می شود. کاه همچون تاری است که در پود و دانه بندی گل نفوذ کرده و باعث عدم نفوذ آب به لایه های زیرین آن می شود. از ملات کاهگل به عنوان عایق رطوبتی و جرارتی به صورت اندود پشت بام، پوشش سطوح داخلی و خارجی فضاهای معماری خشتی، حفاظت از دیوارهای خشتی، نگهداری توفال های سقف با ضخامت مناسب، تهیه خشت خام و پوشش دیوارهای آجری استفاده می شود