مرتضی شجاری - دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز
مرضیه بهرامپور - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در اخلاق عرفانی، انسان کامل الگویی است که سالک وزن خود را در افکار، اعمال، اخلاق و آداب با آن می سنجد. از دیدگاه عین القضات اگر آدمی بخواهد در اخلاق از انسان کامل الگو بگیرد، لازم است که ابتدا در طهارت خود بکوشد تا به معرفت یعنی مهمترین ویژگی انسان کامل و مبنای ویژگی های دیگر وی دست یابد. معرفت را می توان اساس و پایه اخلاق در عرفان قاضی همدان دانست؛ زیرا اخلاق، انجام کارهای نیک و اجتناب ازکارهای ناشایست است و از نظر عین القضات ، عمل نیک بدون علم و معرفت ممکن نیست. نتیجه معرفت، عشق به خداوند است و لازمه چنین عشقی، دوست داشتن تمامی کائنات است که جلوه های مختلف خداوند هستند. غایت اخلاق عرفانی رویت خداوند است؛ رویتی که بدون وجود آینه، محال است و انسان کامل را می توان آیینه ی تمام نمای حق تعالی دانست.

اخلاق عرفانی، انسان کامل، معرفت، عشق، غایت اخلاق