بررسی چفدهای کاروانسراهای منطقه بجستان خراسان در دو دوره صفویه و قاجار، با بررسی نمونه های موردی یونسی و فخرآباد

  • سال انتشار: 1394
  • محل انتشار: کنفرانس سالانه تحقیقات در مهندسی عمران،معماری و شهرسازی و محیط زیست پایدار
  • کد COI اختصاصی: CAUEM01_060
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 972
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مجتبی غفرانی

دانشجوی کارشناسی ارشد، معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

محسن ملک ثابت

دانشجوی کارشناسی ارشد، معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

راه های منطقه خراسان از زمان های دور مورد توجه اقوام و سلسله های مختلف بوده و از نظر سیاسی و اقتصادی اهمیت فراوانیداشته است. در دوره صفویه همزمان با آبادانی هایی که در راه های سراسر ایران رخ داد راه های منطقه خراسان هم علاوه بر دلایلسیاسی و اقتصادی بعلت ازدیاد زائران حضرت امام رضا علیه السلام و توجه خاص شاهان صفوی به ویژه شاه عباس کبیر به امر زیارتمورد توجه خاص قرار گرفت و به دلیل موقعیت جغرافیایی منطقه و واقع شدن راه های این منطقه در حاشیه کویر در سراسر این جادهها بناهای عام المنفعه زیادی مانند آب انبار، مسجد و کاروانسرا توسط شاهان صفوی و مردمان نیکوکار با انگیزه های معنوی ایجاد گردید.دلایل و شواهد تاریخی نشان می دهد که از گذشته های دور، منطقه بجستان خراسان اهمیت و اعتبار تاریخی بالایی داشته و بهاعتقاد تاریخ شناسان راه های کاروانی قدیم جنوب خراسان و قهستان معمولا از بجستان می گذشته است. در دوره صفویه و قاجاریهنیز دو محور مهم ارتباطی کرمان به مشهد، و یزد و طبس به مشهد از این منطقه عبور کرده و پس تلاقی به یکدیگر به سمت تربتحیدریه و سپس مشهد امتداد می یافته است . لذا به دلیل وجود مسیر های ارتباطی مهم و همچنین شرایط اقلیمی خاص منطقه،کاروانسراهای زیادی در دوره صفویه و قاجار در این منطقه احداث یا مرمت گردیدند و شرح زیادی از این کاروانسراها و بانیانشان درسفرنامه ها رفته است.این مقاله بر آن است که با بررسی کاروانسراهای منطقه بجستان و بررسی مشخصات معماری و سازه ای آنها به وجوه اشتراک و افتراقاین کاروانسراها در دو دوره صفویه و قاجار بپردازد.روش تحقیق در این مقاله میدانی- تاریخی- تحلیلی است بدین ترتیب که ابتدا مطالعات تاریخی به ویژه در سفرنامه ها صورت گرفته است تا بتوان درباره مسیرهای ارتباطی و منازل میان راهی آن دوران ها آگاهی کسب کرد . سپس بررسی پیمایشی به روشمکان نگاری برای شناسایی و ثبت آثار صورت گرفته و یافته های بررسی پیمایشی میدانی با اطلاعات حاصل از منابع مکتوب مطابقتداده شده است و اقامتگاه های مورد اشاره مستند سازی شدند. پس از بررسی میدانی در محل آثار مورد اشاره و مطالعات تاریخی،نگارندگان به تحلیل عوامل معماری و سازه ای آثار پرداخته اند.

کلیدواژه ها

کاروانسرا، بجستان ، چفد ، تحلیل سازه ای، صفویه و قاجار

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.