جمال محمد ولی سامانی - استادیار دانشگاه تربیت مدرس
محمد شایان نژاد - استادیار دانشگاه شهرکرد

استفاده از سدهای پاره سنگی از نوع تأخیری ، یک ابزار مقرون به صرفه ای برای کنترل سیلاب است . به منظور طراحی صحیح این سدها برای کنترل سیلاب بایستی هیدرولیک جریان در داخل آنها شناخته شود. در اینگونه سدها بعلت اینکه خلل و فرج درشت است ، جریان به صورت آشفته است و از قانون دارسی پیروی نمی کند . بسیاری از محققین روابطی بین عدد رینولدز و ضریب اصطکاک دارسی-ویسباخ ارائه کرده اند.اساس محاسبات در حالت یک و دو بعدی ترکیب رابطه مذکور با معادله پیوستگی جریان می باشد.با اینکار معادلاتی بدست می آید که با حل آنهاارتفاع آب در بالادست و پائین دست سد به ازای یک دبی مشخص بدست می آید. بر این اساس یک مدل کامپیوتری تهیه شد که می تواند محاسبات روندیابی سیل،دبی – اشل ،پروفیل سطح آب و طراحی سدهای پاره سنگی را انجام دهد.نتایج مدل با داده های آزمایشگاهی تطابق خوبی داشت. مدل دوبعدی قادر است پروفیل سطح آب را تخمین بزند در حالی که مدل یک بعدی این کار را با دقت کمی انجام می دهد. همچنین نتایج نشان داد که اختلاف بین روندیابی در حالات یک و دو بعدی حدود ده درصد بود.این بدان معنی است که به ازای یک دبی معین، ارتفاع آب در بالادست که از مدل دو بعدی بدست آمده ده درصد کمتر از مدل یک بعدی است . این اختلاف باعث حدود ٦ درصد افزایش در دبی روندیابی شده با مدل دو بعدی می شود

سد پاره سنگی، نشت، محیط متخلخل،کنترل جریان