نگار نورمهناد - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور
سیدحسن طباطبائی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه شهرکرد

هدایت هیدرولیکی اشباع خاک یکی از مهمترین مشخصه های فیزیکی خاک است که تخمین آن در مطالعات آب و خاکاهمیت زیادی دارد. با توجه به اینکه حرکت آب در خاکهای آبگریز نسبت به خاکهای آبدوست معمولی به کندی صورتمیگیرد در این مطالعه هدایت هیدرولیکی اشباع و غیر اشباع در خاکهای آبگریز و آبدوست با استفاده از دو روش نفوذسنجدیسک و بار ثابت تعیین و مقایسه شدند. به این ترتیب خاکی را که با استفاده از لجن فاضلاب دارای درجات مختلفی ازآبگریزی شده بود انتخاب و سپس با استفاده از نفوذ سنج مکشی هدایت هیدرولیکی در مکشهای 5-، 10-، 15- و صفر سانتیمتر بدست آمد. به این ترتیب نتایج نشان داد که مقدار هدایت هیدرولیکی اشباع به روش بار ثابت تقریباً دو برابر میزانآن در روش نفوذسنج مکشی میباشد. در هر دو روش کمترین هدایت هیدرولیکی اشباع در تیمار آبدوست و بیشترین آن درتیمار S80% مشاهده شد. با افزایش درصد لجن میزان تغییرات هدایت هیدرولیکی بیشتر شده، به طوری که با افزایش درصدلجن از 65 به 80 درصد هدایت هیدرولیکی اشباع در بار ثابت 12 سانتیمتر در ساعت و در نفوذ سنج مکشی 9/6 سانتیمتر درساعت افزایش یافت، در حالیکه افزایش 25 درصد لجن به خاک آبدوست اولیه باعث افزایش هدایت هیدرولیکی اشباع بهمیزان 0/78 سانتیمتر در ساعت در روش بار ثابت و 0/54 سانتیمتر در ساعت در روش نفوذ سنج مکشی شد. نکته ای که بایددر اینجا مد نظر داشت این است که اگر چه با افزایش درصد لجن آبگریزی نیز افزایش یافته است اما آبگریزی در هدایتهیدرولیکی اشباع تأثیر قابل ملاحظه ای ندارد زیرا که با افزایش رطوبت به میزان بالاتر از حد بحرانی آبگریزی از بین می روداما تأثیر آبگریزی در مکش های پایین مشهودتر است، زیرا خاصیت آبگریزی در مکش های پایین بیشتر است.

آبگریزی، لجن فاضلاب، نفوذ سنج مکشی، هدایت هیدرولیکی