کوروش احترامیان - کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی
علیرضا شهابفر - کارشناس ارشد مهندسی عمران آب
سیدمحمد جعفرناظم السادات - عضو هیات علمی بخش آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

خشکسالی بصورت کاهش میزان بارندگی از میانگین دراز مدت منطقه، در یک زمان معین تعریف شده و تاکنون هیچ تعریف آکادمیک و دانشگاهی از خشکسالی ارائه نشده است . با توجه به گستردگی ابعاد خشکسالی سا ل های اخیر در کشور لزوم برنامه ریزی و تحقیقات علمی و پژوهشی دقیق تر و جامع تر بیش از پیش احساس می گردد. در حال حاضر به دلیل گستردگی محدوده وقوع پدیده های اقلیمی (نظیر خش کسالی) استفاده از تکنیک سنجش از دور برای ارزیابی این پدیده ها از اهمیت ویژ ه ای برخوردار شده است . در این تکنیک و در مطالعات زیست محیطی، هواشناسی و کشاورزی بیشتر از بخش انعکاسی طیف الکترومغناطیسی استفاده شده و وضعیت منابع آب، پوشش گیاهی، وضعیت رطوبتی خاک و حتی اقلیم منطقه را بطور لحظ ه ای و دراز مدت مورد پایش و ارزیابی قرار می گیرد. ارزیابی پوشش گیاهی بوسیله سنجش از دور انعکاسی به عنوان یکی از دقیق ترین و کارآمدترین روش ها جهت پایش شرایط خشکسالی شناخته شده است . در این ارتباط شاخ ص هایی نظیر شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی (NDVI) جهت مناطق مختلف بدست آمده که نشان دهنده وضعیت لحظه به لحظه و دراز مدت پوشش گیاهی در این مناطق است . با دارا بودن شاخص NDVI در یک منطقه و وضعیت پوشش گیاهی می توان شرایط خشکسالی را پی ش بنی کرد . در این تحقیق با استفاده از نقشه شاخص پوشش گ یاهی کل کشور که از داده های نور قرمز و مادون قرمز نزدیک باندهای ١ و ٢ سنجنده AVHRR ماهواره نوآ (NOAA) در سال های ١٩٩٨ تا ٢٠00 میلادی بدست آمده بود، ابتدا وضعیت پوشش گیاهی کشور در یک سال بخصوص مورد بررسی قرار گرفت . سپس جهت بررسی دقیق خشکسالی از همپوشانی دو تصویر شاخص پوشش گیاهی، نقشه تغییر دوساله پوشش گیاهی کشور بدست آمد . با استفاده از این تصاویر ماهوار ه ای، وضعیت خشکسالی در مناطق مختلف کشور مورد ارزیابی و تحقیق قرار گرفته و نتیجه شد که اکثر مناطق کشور در سال ٩٨ دچار شرایط خشکسالی بوده است . با وجود بهبود شرایط پوشش گیاهی در طی سال های ٩٩ و ٢٠٠٠ در برخی مناطق بازهم این شرایط کم وبیش در طی اغلب مناطق کشور (بخصوص نیمه شرقی و جنوبی کشور ) ادامه یافته است . در برخی از مناطق کشور هم در طی این سا ل ها شرایط استثنایی خشکسالی برقرار بوده است.

خشکسالی، سنجش از دور، پوشش گیاهی ، NOAA ،AVHRR ،NDVI ، استثنایی، اقلیم، هواشناسی و کشاورزی