هادی رضایی راد - دکتری شهرسازی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
نگین قائمی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

تمرکز شدید و عدم تعادل از جمله ویژگیهای کشورهای جهان سوم است که این ویژگی معلول مدیریت ناعادلانه در توزیع منابع به شمار می آید. در نتیجه این سیاست، قسمتهای محدودی از مناطق نقش کلیدی داشته و از رشد و توسعه ی بیشتری برخوردار می شوند و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل می کنند و از چرخه ی توسعه بازمی مانند. بنابراین در حال حاضر ارزیابی میزان عدالت فضایی به کمک سنجش سطح توسعه یافتگی و درجه فقر و محرومیت و شناخت میزان کمبودها در مقیاس مختلف از جمله مباحث مطرح در برنامه ریزی شهری و منطقه ای می باشد. شناخت جغرافیای شهرستانهای کشور و بررسی میزان توسعه یافتگی آنان، موجب بررسی وضعیت کنونی آنان شده و ضمن شناخت نقاط قوت و ضعف، کمبودها و توان ها، سبب برقراری عدالت فضایی بیشتر و مناسب تر در عرصه خدمات و بازتوزیع منابع به آنان می گردد. در پژوهش حاضر سعی براین بوده تا از طریق مدلها و روشهای تحلیل فضایی عدالت فضایی مورد ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور شهرستانهای استان همدان به لحاظ شاخص های مختلف توسعه یافتگی مورد شناخت و بررسی قرار گرفته است و در ادامه از طریق مدل تحلیل پراکنش مکانی( Hot Spots Analysis Model ) میزان توسعه یافتگی در سه دوره زمانی بین سالهای 93-1375 که نشان از - تغییر و تحولات در مدیریت بازتوزیع منابع طبیعی و انسانی در راستای رسیدن به توسعه ی پایدار مناطق استان دارد مورد سنجش واقع شده است. نتایج حاکی از آنست که میزان برخورداری شهرستان ها در دهه 70 نسبت به دو دهه بعدی بیشتر بوده است و با پیشرفت در طی این سالها و بیشتر شدن خدمات در هر شهرستان شاهد بهبود شرایط نیستیم.سرریز جمعیت در شهر همدان به عنوان مرکز استان و تجلی گاه خدمات و امکانات سبب توسعه تک بعدی و عدم توزیع متناسب منابع شده است .در توسعه ی مناطق وجود جمعیت و وضعیت مطلوب به لحاظ اقتصادی و فرهنگی و همچنین نزدیکی مناطق به لحاظ جغرافیایی به مناطق توسعه یافته و استفاده از اثرات نشر آنها می توان از عوامل موثر در میزان سطح توسعه یافتگی آن منطقه داشته باشد که به نوعی باعث جلوگیری از برقراری عدالت فضایی در بازتوزیع منابع انسانی و طبیعی خواهد شد.

عدالت فضایی، توسعه ی پایدار مناطق، توزیع منابع، توسعه یافتگی، مدل تحلیلی پراکنش مکانی( HSA)، استان همدان