محمد کردجزی - اداره کل هواشناسی گلستان
محمد رضا رضوی - اداره کل هواشناسی گلستان
محمد رضا رحمن نیا - اداره کل هواشناسی گلستان

نوسانهای رژیم بارش در ایران از جمله بارشهای کوتاه مدت و رگباری سیلابهای مخربی را بر جای گذاشته است. استان گلستان با مساحتی در حدود 22000 کیلومتر مربع از جمله استانهایی است که به لحاظ شرایط توپوگرافی و اقلیمی دارای پتانسیل سیل خیزی و سیل گیری بالایی می باشد. حوزه های آبریز استان از دو بخش سیل خیز ( مناطق کوهستانی و مرتفع ) و سیل گیر (مناطق دشتی ،نواحی مجاور دامنه کوهها و اراضی واقع شده در داخل دره ها و مسیل های طبیعی) تشکیل شده است. در این استان خصوصا در فصول گرم سال شاهد باران های کوتاه مدت و رگباری می باشیم که در برخی موارد این بارشها منجر به سیل های شدید و مخرب بویژه بخش های شرقی این استان می شود.در مورد بارش های رگباری و بارندگی دو وضع کاملا متفاوت در فصل گرم سال جود دارد. وضعیت اول مربوط به سامانه های هواشناختی است که منجر به بارش های رگباری سنگین در گستره استان شده که این سامانه ها بر روی الگوهای پیش یابی میان مقیاس و بزرگ مقیاس قابل ردیابی و پیش بینی هستند وسیل های گلستان در تابستان سال های 80 ، 81 ، 84 ، 89 و 90 از این قبیل هستند. اما وضعیت دوم مربوط به بارش های است که اصطلاحا به آنها بارش های محلی LOCAL می گویند و مربوط به گستره کوچکی از استان می شوند. این نوع بارش ها معمولا بر روی نقشه های پیش یابی، قابل پیگیری و ردیابی نیستند. وقوع رگبار شدید باران در 8 خرداد سال 93 در روستای وطن (وطن کوهستانی) از توابع شهرستان آزادشهر و ارتفاعات شهرستان های رامیان و علی آباد که منجر به بارش 106 میلی متری در یک بازه زمانی دو ساعته در آن گردید. برای حل مشکل پیش بینی سیلاب های محلی، استفاده از محصولات ماهواره و رادار هواشناسی بسیار موثر می باشد. علاوه بر این استفاده از داده های ایستگاههای خودکار هواشناسی واقع در ارتفاعات و مناطق سیل خیز می تواند برای پیش بینی های کوتاه مدت چند ساعته به کار گرفته شود. به این ترتیب که شبکه ای از این ایستگاه ها ضمن مکان یابی مناسب، در استان نصب و با ارتباط از طریق خطوط FN ، میزان بارش به صورت لحظه ای در مرکز استان قابل دریافت می باشد، به عبارت بهتر به محض گزارش بارش سنگین در یک نقطه، می توان به طرق مختلف از جمله مدیریت بحران، دهداری و دهیاری ها ، صدا و سیما و .... مردم واقع در پایین دست این منطقه را برای ساعاتی جلوتر از وقوع سیلاب آگاه نمود و لااقل خسارات جانی و مالی را به حداقل رساند. اصطلاحا به این فرآیند، سامانه هشدار سریع (EARLY WARNING SYSTEM )گفته می شود.

سیل، بارش و استان گلستان