نجف عبداللهیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه معماری، تبریز، ایران،
حسن ستاری ساربانقلی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه معماری، تبریز، ایران

فضاهای معماری به عنوان نمادهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یک کشور شناخته می شوند. تمدنهای تاریخی نخست از طریق همین آثار معماری شناخته می شوند آثاری که پیوند دهنده مهم خود آگاهی های اجتماعی بودهاند. شهرها، مذاهب و فرهنگها از طریق همین یادواره ها خود را می شناسانند احترام به انسان و کرامت انسانی و آرمان های او و اصالت و نیازهای جسمی و روحی انسان، مسیر اساسی طراحی برای انسان است و میزان سنجش طراحی مناسب، انسان و نیازهای اوست بناهای آرامگاهی بعد از مساجد در شمار پرتعدادترین آثار معماری قرار دارند. ترکیب مقابر با بناهای دیگر مجموعه های معتبر شهری پدید آورده است که بنای مقبره تنها جزئی از آنها البته جزء مهم آن محسوب می گردد و دیگر به تنهایی ادراک نمی شوند. این ترکیب تحول جدی در معماری مقابر پدید آورد سبب ایجاد مجموعه هایی شد که می توان آنها را «مجموعه آرامگاهی» یا «مقبره مجموعه ای» نامید این بناها، که به نوعی به مقابر مجموعه ای شباهت دارند، آرامگاههایی وسیع اند با فضاهایی متنوع و متعدد، مانند گنبدخانه ها و ایوان ها و رواق ها و صحن ها و ... که همه به دور گنبدخانه اصلی مقبره قرار گرفته اند. به این ترتیب بنای آرامگاه از حالت تک فضایی و منفرد مقابر اولیه به بنایی با فضاهای مختلف با قابلیت استفاده بسیار تبدیل شده است. این بناها را «مقابر گسترده» نامیده ایم. این نوع بناها که بیشتر مزار امامزاده ها و عرفا و متصوفه است و البته گاهی نیز مدفن حکام و امیران از قرن هشتم و نهم هجری قمری به بعد است مهمترین الگوی طرح یا گسترش و تغییر شکل آرامگاه ها بوده اند. طراحی هایی که در مجموعه امامزاده سید محمد کججانی انجام گرفته است مشتمل بر ساماندهی و نظام بخشی به حرم و اطراف آن، طراحی زائر سراها جهت اتاقهای یک یا چند شبه اغلب در تابستان، رستوران، استخرهای کوچک آب سرد، لایه روبی رودخانه و اطراف آن،محوطه سازی و نشیمن گاه های متعدد در مجموعه و... میباشد.

فضاهای نو ، طراحی معماری ، امامزاده ، سید محمدآقا کججانی