علی اکبر تقی لو - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه
فاطمه فرجی بالاروشتی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه ارومیه

برای سنجش و سطح بندی توسعه یافتگی مناطق، شاخص های بسیاری وجود دارد. هر یک از این شاخص ها دارای ارزش و اهمیت خاصی می باشند که با توجه به نوع هدف و روش مطالعه مورد استفاده قرار می گیرند. پژوهش حاضر با استفاده از42 شاخص مربوط به بخش صنعت به دنبال سنجش سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان شرقی و تعیین سطوح برخورداری آن ها می باشد. که ابتدا با استفاده از مدل تاپسیس به رتبه بندی این شهرستان ها و سپس بررسی و تعیین میزان نابرابری های آن از طریق ضریب تغییرات( cv ) استفاده کرده است. جامعه آماری تحقیق شهرستان های استان آذربایجان شرقی از سالهای بین 1385 تا 1390 بوده و روش تحقیق به صورت «توصیفی - تحلیلی» است. و داده های تحقیق به روش کتابخانه ای و مراجعه حضوری به ادارات جمع آوری شده است. نتایج بدست آمده از بررسی حاضر، نشان می دهد که در شاخص های صنعتی در سال1385 شهرستان تبریز با (CLi)0.79 در رتبه اول و به عنوان شهرستان توسعه یافته و شهرستان چاراویماق و ورزقان با (CLi) 0 در رتبه آخر قرار داشته اند و از نظر توسعه محروم می باشند. و این روند در سال های 86، 87، 88 و 1389 همچنان تکرار شده که توسعه یافته ترین شهرستان استان را تبریز به خود اختصاص داده و ورزقان و چاراویماق در رتبه پایین توسعه یافتگی قرار گرفتند. و در این 6 سال مورد مطالعه، شهرستان تبریز بیشترین (CLi) را در سال 1386 داشته برای همین علت بیشترین میزان نابرابری بین شهرستان های استان در همین سال با ضریب پراکندگی 1.9 مشاهده می شود. ولی در سال 1385 شهرستان تبریز کمترین (CLi) را داشته، و اختلاف بین درجه توسعه یافتگی شهرستان ها کم بوده و میزان CV آن 1.5 بوده که نسبت به 6 سال مورد مطالعه بهترین وضعیت در این سال مشاهده می شود. و در سال 1390 شهرستان تبریز با (CLi) 0.88 در رتبه اول و چاراویماق و خداآفرین با (CLi) 0 در رتبه آخر قرار دارند.

توسعه یافتگی ، مؤلفه های صنعتی ، تفاوت های منطقه ای ، تکنیک TOPSIS ، استان آذربایجان شرقی ،