معماری در جستجوی عرصه عمومی از دست رفته

در دوران معاصر عرصه عمومی مورد توجه بسیاری از نظریه پردازان قرار گرفته است چرا که کمبود تعاملات اجتماعی نیازبه شکل گیری چنین عرصه هایی را دو چندان کرده است. عرصه عمومی، عرصه ای از زندگی فرد است که در آن چیزی بهعنوان افکار عمومی می تواند شکل بگیرد که با تحقق آن افراد می توانند از طریق یکدیگر به سخن آیند و با تفاهم به امرعمومی توجه کنند. روزنامه، مجله، تلویزیون و اینترنت و .... رسانه های عرصه عمومی هستند. از دیدگاه برخی از نظریهپردازان، فضای عمومی باز نمود مکانی از عرصه عمومی است و معماری باز نمود کالبدی از فضای عمومی، زیرا فضاهایعمومی بستر ارتباطات و تعاملات اجتماعی شهروندان می باشند. به عبارت دیگر فضای عمومی را می توان فضایی تعریفکرد که اجازه می دهد مردم به آن دسترسی داشته و فعالیت هایی در آن انجام دهند، که این فضاها در جهت تأمین منافععموم بوده و توسط سازمانی عمومی اداره می شود. این فضاها درطول زمان و براساس شرایط اجتماعی - اقتصادی وفرهنگی تغییر می یابند. در این بین پیشرفت علم و تکنولوژی و یا به تعبیری جامع تر جریان جهانی سازی با تغییری کهدر نحوه ارتباطات اجتماعی ایجاد نموده است کمک شایانی به شکل گیری عرصه های عمومی نوین کرده و موجبدگرگونی ساختاری عرصه های عمومی شده است. در ایران نیز همچون کل جامعه جهانی مشکلات بسیاری در جهتتحقق شکل گیری عرصه های عمومی وجود دارد، لذا کمبود این عرصه ها، نیاز به ایجاد فضاهای عمومی برای افزایشتعاملات اجتماعی را بارزتر می نماید. بنابراین در این مقاله هدف، تعیین نقش معماری در راستای ایجاد عرصه های عمومیمی باشد و نیز راهکارهایی جهت شکل گیری و گسترش این گونه عرصه ها ارائه می گردد. در این پژوهش از راهبرد تحقیقتوصیفی- تحلیلی استفاده شده و جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای می باشد. پدیدههای اجتماعی- کالبدی (عرصه عمومی)در یک زمینه خاص (فضای عمومی معماری) تبیین و توصیف شده و سپس با نگاهی کل نگر تحلیل گردیده اند. نتایج اینتحقیق دستیابی به پارامترهای مثبت و مؤثر اجتماعی- فرهنگی درمعماری شهرهای امروزی است و همچنین راهکارهاییدر طراحی فضاهای عمومی جهت شکل گیری عرصه های عمومی می باشد. این فضاها باید پنج نیاز اولیه را پاسخگو باشد:راحتی، آسایش، درگیرشدن غیرفعال با محیط، درگیرشدن فعالانه با محیط و امکان کشف محیط.

کلیدواژه ها:

عرصه عمومی ، فضای عمومی ، معماری ، تعاملات اجتماعی ، جهانی سازی ، مجازی سازی