مرتضی ملکی - پژوهشگر دوره دکتری دانشگاه علم و صنعت ایران
سیدمجید مفیدی شمیرانی - دکتری معماری، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران
منصوره طاهباز - دکتری معماری، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

بهبود کارآیی نورپردازی ساختمان های عمومی به لحاظ مصرف انرژی از طریق کاربرد بهتر نور طبیعی حاصل میشود، اما این امر مستلزم در نظر گرفتن مولفه هایی است که به شرایط روشنایی مناسب برای ساکنان منتهی می شوند. از طرفی محیط اداری می بایست از نور مناسبی برخوردار باشد تا نیازهای اساسی انسان را برآورده سازد. بنایراین تامین شرایط روشنایی طبیعی مطلوب در محیطهای اداری که بر اساس اولویتهای کارمندان شکل گرفته است، از ضرورتهای طراحی و ساخت می باشد. با وجود پژوهشهای بسیار در این زمینه، چارچوبی نظری که با نگاهی جامع بدست آمده باشد، وجود ندارد. مقاله حاضر مروری تحلیلی بر پژوهشهای انجام گرفته در زمینه های مرتبط با بکارگیری روشنایی طبیعی در ساختمان های اداری است تا از این رهگذر به چنین نگاهی دست یابد. روش مطالعه، فراتحلیل و مقایسه نتایج پژوهشهای قبلی و تدوین مدلی نظری است. در این مقاله سعی شده است اهم برخی پژوهشها در مورد شرایط روشنایی طبیعی مطلوب در محیط های اداری، و نظارتهای نورطبیعی مانند پرده کرکره، و همچنین عوامل موثر بر آنها ارائه گردد. بر اساس این مطالعه، اولویتهای افراد در ساختار سه گانه اولویتهای ذهنی کارمندان نسبت به نورطبیعی و اولویتهای آنها در ارتباط با شرایط روشنایی مورد نیاز و در ارتباط با تجهیزات نظارت روشنایی، قابل بررسی می باشند. در این مقاله ضمن ارائه برخی اولویتهای کارکنان-برگرفته از پژوهشهای پیشین- در غالب این ساختار، اهم مولفه های موثر بر تعیین و تحدید این اولویتها بیان گردیده است. تحلیل اهمیت نسبی مولفه های بدست آمده از مطالعات مذکور و مدل ارائه شده، بیانگر چگونگی نقش آنها در کیفیت روشنایی طبیعی محیط اداری است.

نور طبیعی؛ روشنایی طبیعی؛ اولویتهای کارمندان؛ رضایت کارمندان ؛ مطلوبیت محیط اداری