صمد رحیمی سوره - استادیار پژوهش و معاون موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، تهران، ایران

محدودیت های سرمایه ای، اعتباری، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش از جمله تنگناهای اساسی بخش کشاورزی و روستایی محسوب می شود. با توجه به اینکه عمده تولیدات کشاورزی در روستاها و توسط بهره برداری های روستایی صورت می گیرد، هر گونه کاستی در سیاست ها و میزان سرمایه گذاری در بخش کشاورزی علاوه بر تأثیر بر تولیدات بخش، اهداف توسعه روستایی را نیز تحت الشعاع خود قرار می دهد. در این مقاله تلاش می شود روند و سهم سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در مقایسه با سایر بخش ها مورد تحلیل و کنکاش قرار گیرد. بررسی سهم بخش کشاورزی از سرمایه گذاری کل کشور در طی دوره 1386-1350 به قیمت های ثابت، نشان داد که این شاخص به طور متوسط در طی دوره 36ساله 3/4 درصد و نرخ رشد سالانه آن نزدیک به صفر و در حدود 07/0 درصد بوده است. در طی دوره رشد سالانه این شاخص در 16 سال از 36 سال مورد بررسی، منفی بوده است. محاسبه رابط مبادله و کمک هر بخش اقتصادی به سایر بخش های اقتصادی با استفاده از تفاوت سهم هر بخش از ارزش افزوده و سرمایه گذاری کل در طی چند دهه گذشته ثابت می کند که بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش های اقتصادی در طی برنامه های اول تا چهارم توسعه رابط مبادله مثبت بیشتری داشته است. بررسی کلی این شاخص طی حدود 2 دهه نشان داد که همواره سهم کشاورزی در ارزش افزوده کل بسیار بزرگتر از سهم این بخش از سرمایه گذاری کل می باشد. به عبارت دیگر سایر بخش ها مانند بخش صنایع، معادن و خدمات( همواره از دو بخش اقتصادی دیگر یعنی نفت و کشاورزی کمک گرفته اند. با توجه به اینکه بخش نفت جزء ثروت زیرزمینی است، لذا در تحلیل این شاخص، کمک بخش نفت به سایر بخش ها کاملاً بدیهی و امری طبیعی است، اما اینکه بخش کشاورزی به سایر بخش ها کمک می نماید یا خیر، جای سئوال و تأمل بسیار دارد.

سرمایه گذاری، ارزش افزوده، بخش کشاورزی، رابطه مبادله