ولی بهاروند - استادیارگروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهیدچمران اهواز

قرآن این جاودان کتاب آسمانی ازدیرباز ذهن اندیشمندان را به خود معطوف داشته و هرکس به فراخور دانش و توانش خویش پیرامون فصاحت و بلاغت آن سخن رانده است سخن پیرامون اعجاز قرآن وفصاحت نهفته درآن منجر به پیدایش نظریه های گوناگونی گردید یکی ازارزنده ترین این نظریه ها نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی است جرجانی دردلایل الاعجاز به گونه پردامنه ای پیرامون این نظریه سخن گفته و دراسراسر البلاغه نیز گذرا به آن پرداخت است ازدیدگاه او فصاحت نه برخاسته ازلفظ که برامده ازمعناستدرانیجا وی معنا را مدلول لفظ نمی داند بلکه آن را برخاسته ازترکیب و چیدمان واژگان درکنارهم برمی شمرد وی این پیوند امیختگی وچینش را نظم با ساخت می نامد اوبراین باور است که مقصود ازنظم کلمات آن نیست که الفاظ درپی هم چیدمان بلکه مقصود این است که الفاظ دردلالت به یکدیگر وابسته باشند و برپایه عقل پیوندی معنایی میان آنان جلوه گر باشد ازدیدگاه او هرساختاردارای منای خاص خود است به سخن دیگر هرترکیبی برمعنای درخورخود دلالت می کند ازاین رو میتوان دریافت که نگاه جرجانی به زبان تنها نگاهی ساختارگرایانه نیست بلکه رویکردی نقش گرایانه نیز است دراین نوشتار نگارنده برآن است تابه تحلیل نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی پرداخته و اهمیت آن رادرمطالعات زبانی موردبررسی قراردهد

عبدالقاهرجرجانی ، نظریه نظم ، فصاحت ، معنی