فضل الله قنادی - کارشناس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

در ایران قدیم و تا حدود نیم سده ی پیش معظلی به نام دفع زبالهی شهری وجود نداشت . با آغاز تولید مواد مصنوعی از جمله نایلون، پلاستیک، و دیگر مواد شیمیایی و استفاده از فلزات گوناگون برای بسته - بندی مشکل تازه ای به نام دفع زباله به وجود آمد . از طرفی به علت مخلوط شدن مواد تر و خشک شیرابه - ای ایجاد می شود که فلزات سمی سنگین در آن حل شده و با ورود به زمین خاک و آب های زیرزمینی را آلوده می سازد . یکی از راههای کم کردن میزان ضایعات و زباله و در نتیجه کاستن آثار زیانبار آنها تولید کمپوست به ویژه در خانه هاست که بر دو نوع است یکی کمپوست معمولی و دیگری کمپوست کرم خاکی . کمپوست ماده ای است که از مواد گیاهی دور ریختنی که با روش ویژه ای پوسیده شده و به شکل پودر در آمده درست شده و در کشاورزی و باغبانی به عنوان کود آلی به کار می رود . در روش خانگی با استفاده از جعبه ای که دیواره ی آن از چند قطعه تخته یا ورق آهن سفید مشبک یا توری درست شده می توان ضایعات آشپزخانه و مواد دور ریز گیاهی باغچه را به یاری موادی به نام تسریع کننده به کمپوست تبدیل کرد . این کمپوست که بر اثر تخمیر ناقص تسریع کننده ها و عمل باکترها به دست آمده ماده ی است خاکستری، سیاه و گاه قهوه ای که بویی شبیه بوی کف جنگل یا گلخانه ی مرطوب از آن استشمام می گردد که به هیچ روی زننده نیست و ارزش آن دو برابر کودهای معمولی است . کمپوست تهیه شده فواید بسیاری دارد از جمله نگهداری آب، سهولت خاک ورزی، حفاظت خاک در برابر سیل، کاهش مصرف کودهای شیمیایی، بهبود بافت خاک و غیره . عوامل مؤثر بر تولید کمپوست عبارت اند از : دما، در دسترس بودن اوکسیژن، pH ، میزان رطوبت و نسبت . C/N در صورتی که نسبت C/N مناسب رعایت نشود کمپوست بوی بسیار زننده ای خواهد داشت . کمپوست کرم با استفاده از ضایعات آشپزخانه و دیگر دوریزهای گیاهی و به کمک فعالیت کرم های خاکی تولید می شود . فضولات این کرم ها ( کاست ) پوشیده از موکوس نیم محلول نیم تراوایی است که بر اثر ساز و کار ویژه ای به تدریج مواد خود را آزاد می سازد و از ویژگی نگاهداری آب بالایی برخوردار است . در هر گرم کمپوست تا 1 میلیارد باکتری، 100 میلیون اکتینومیست، 1 میلیون قارچ و جلبک و صدها هزار پرتوزوآ یافت می شود . بنابراین در واقع کمپوست ماده ا ی زنده به شمار می آید . یکی از ترکیبات مهم کمپوست هوموس است . هوموس ماده ی آلی پیچیده ای است که از تجزیه ی بافت های گیاهی و جانوری تحت تأثیر ریز سازواره های خاک پدید می آید و به عنوان اندوختگاه مواد مغذی به شمار می آید، آب را به خوبی در خود نگاه می دارد، به نرم شدن خاک کمک می کند و رنگ تیره ی آن باعث می گردد که خاک در اوایل بهار زودتر گرم شود و در تابستان به عنوان عایق گرمایی عمل می کند . نتیجه ی نهایی تجزیه ی مواد آلی و فرآورده ی پایانی کمپوست سازی تولید هوموس است

کمپوست - ضایعات خانگی - C/N